Human Rights Watch zegt dat er geen duidelijke weg is naar compensatie voor Irakezen die mishandeld zijn door de VS.
De regering van de Verenigde Staten heeft verzuimd om de Iraakse slachtoffers van martelingen in Abu Ghraib en andere door de VS geleide gevangenissen in Irak schadeloos te stellen, aldus Human Rights Watch in een nieuw rapport op maandag.
HRW zei in haar rapport dat het in juni contact had opgenomen met het Amerikaanse Ministerie van Defensie met het verzoek om informatie over compensatie voor overlevenden van martelingen in Irak. Het kreeg geen antwoord.
De regering van George W. Bush vertelde het Amerikaanse Congres dat Irakezen die leden onder “ernstige en wrede mishandeling door toedoen van enkele leden van de strijdkrachten van de Verenigde Staten” in aanmerking zouden komen voor compensatie. Volgens het rapport van maandag is die compensatie er echter nooit gekomen.
“Twintig jaar na dato hebben Irakezen die gemarteld zijn door Amerikaans personeel nog steeds geen duidelijk pad voor het indienen van een claim of het ontvangen van enige vorm van genoegdoening of erkenning van de Amerikaanse regering,” zei Sarah Yager, HRW’s directeur in Washington, in een verklaring.
“Amerikaanse functionarissen hebben aangegeven dat ze martelingen liever tot het verleden rekenen, maar de langetermijneffecten van martelingen zijn nog steeds een dagelijkse realiteit voor veel Irakezen en hun families.”
De rechtenorganisatie documenteerde het geval van Taleb al-Majli, een Irakees die zei dat hij gemarteld werd door Amerikaanse troepen nadat hij in november 2003 werd vastgehouden in de Abu Ghraib gevangenis. Hij werd in 2005 zonder aanklacht vrijgelaten.
Documenten die door HRW zijn bekeken bevestigden Majli’s detentie in de beruchte gevangenis en de voormalige gevangene zei dat hij alle mogelijke juridische wegen heeft bewandeld om gerechtigheid te krijgen voor het misbruik waaronder hij geleden heeft.
“Dit ene jaar en vier maanden veranderde mijn hele wezen ten kwade. Het vernietigde mij en mijn familie. Het is de reden voor de gezondheidsproblemen van mijn zoon en de reden waarom mijn dochters van school zijn gegaan. Ze hebben onze toekomst van ons gestolen,” vertelde Majli aan de rechtenorganisatie.
“Ik wist niet wat ik anders kon doen of waar ik anders heen kon gaan.”
HRW zei dat het niet in staat was om een legaal pad voor Majli te vinden.
‘VS moet compensatie en excuses aanbieden’
De wrede behandeling van gevangenen die tijdens de oorlog in Irak door Amerikaanse troepen werden vastgehouden in de Abu Ghraib faciliteit werd een schandaal tijdens de regering van voormalig president George W Bush, nadat foto’s van de mishandeling in 2004 opdoken toen de gevangenis 6.000 gevangenen telde.
Gedetineerden werden fysiek, psychologisch en seksueel mishandeld, onder andere met elektrische schokken en schijnexecuties.
Sommige slachtoffers probeerden via de Amerikaanse Foreign Claims Act een verzoek tot schadevergoeding in te dienen. De wet stelt dat buitenlandse naties schadevergoeding kunnen krijgen voor dood of letsel door “niet-gevechtsactiviteiten of een nalatige of onrechtmatige daad”.
De wet bevat echter een clausule die zegt dat claims niet in aanmerking komen als de schade afkomstig is van “Amerikaanse strijdkrachten die betrokken zijn bij een gewapend conflict of bij de onmiddellijke voorbereiding van een dreigend gewapend conflict”.
“Als één van de overlevenden een betaling zou ontvangen, zou ik betwijfelen of het leger geld van de Foreign Claims Act zou willen gebruiken, omdat dit geïnterpreteerd zou kunnen worden als een erkenning van de kant van de regering,” vertelde Jonathan Tracy, een voormalig rechteradvocaat die in 2003 schadeclaims behandelde in Bagdad, aan HRW.
Yager zei dat het de Amerikaanse regering zou moeten zijn die alle beschuldigingen van marteling tegen Washington tijdens haar oorlogen in het buitenland zou moeten onderzoeken.
“De VS-autoriteiten zouden gepaste vervolgingen moeten instellen tegen iedereen die erbij betrokken is, ongeacht rang of functie. De VS zou compensatie, erkenning en officiële verontschuldigingen moeten aanbieden aan overlevenden van misbruik en hun families,” zei Yager.
De enige juridische weg die volgens het rapport mogelijk leek, was het aanklagen van Amerikaanse defensieaannemers die betrokken waren bij de Amerikaanse invasie van Irak. Eerder dit jaar sprak Middle East Eye met de Irakees Salah al-Ejaili, die deze juridische weg is ingeslagen.
Ejaili voert al 15 jaar een juridische strijd voor de Amerikaanse rechtbanken. Hij is een van de vier Irakezen die in 2008 een rechtszaak aanspanden tegen de particuliere militaire aannemer Caci en het bedrijf ervan beschuldigden betrokken te zijn bij de martelingen die daar plaatsvonden. De rechtszaak beroept zich op de Alien Tort Statute, een wet uit 1789 die Amerikaanse rechtbanken rechtsbevoegdheid geeft over zaken waarbij internationaal recht is geschonden.
De oorlog in Irak werd deels geleid door particuliere militaire aannemers. In 2004 werkten er 15.000 particuliere aannemers in Irak voor het Amerikaanse leger, variërend van kleine bedrijven die commando’s te huur aanboden tot gigantische bedrijven die verantwoordelijk waren voor het onderhoud van de bevoorradingsketens van het leger.