Ankara wil de betrekkingen met het Westen normaliseren en afspreken het oneens te zijn met Athene is makkelijker.
Toen de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan, zij aan zij met zijn Griekse ambtgenoot, dinsdag aankondigde dat Turkije een nieuw en positief tijdperk met Griekenland was ingegaan, was er ongeloof bij velen in Athene.
“Nu al?” George, een gepensioneerde scheepskapitein van in de 60, snoof. “Ik weet niet meer hoe vaak we dezelfde dingen hebben gehoord.”
Als buren en historische vijanden van de afgelopen eeuw hebben Turkije en Griekenland in de loop der decennia af en toe gescholden, bijna conflicten gehad en samengewerkt.
Toch kwamen de betrekkingen tussen de landen heel dicht bij een mogelijke oorlog in 2020, toen Turkse en Griekse oorlogsschepen met elkaar in aanvaring kwamen over een meningsverschil over energieboringen in exclusieve economische zones.
De relatie verslechterde verder nadat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in maart 2020 de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis ontmoette in Istanboel, waar beide partijen besloten de gemoederen te bedaren voor de nationale verkiezingen in beide landen, waarbij ze beloofden elkaar niet te gebruiken tijdens de campagne om stemmen te verzamelen.
Erdogan voelde zich later verraden door Mitsotakis in mei vorig jaar, toen hij zich aansloot bij een campagne om Amerikaanse militaire straaljagers te weigeren aan Turkije tijdens een toespraak tot het Amerikaanse Congres.
“We komen van de ene dag op de andere,” begon Erdogan daarna bij elke gelegenheid met Griekenland te herhalen en dreigde hij zijn buurland met een invasie, hoewel niemand hem thuis geloofde.
Maar nu vertellen zowel Turkse als Griekse bronnen die bekend zijn met de relatie aan Middle East Eye dat ze echte vooruitgang verwachten in het herstellen van de relatie.
“Als we vooruitgang zeggen, denken de mensen dat we alles van de ene dag op de andere zullen oplossen,” vertelde een Turkse bron aan MEE, die anoniem sprak omdat hij geen toestemming had om met de media te praten.
“Maar dit gaat meer over het normaliseren van de relatie voordat we kunnen praten over de tientallen jaren oude geschillen.”
‘We zijn hoopvol’
Turkije en Griekenland hebben een hele reeks geschillen, van de grootte van territoriale wateren, tot het luchtruim en exclusieve economische zones, tot minderheden.
“We moeten afkoelen en dan zullen we zien, we zijn hoopvol,” zei een Griekse bron. “We kunnen veel gebieden van samenwerking vinden, we hoeven niet te praten over de openstaande meningsverschillen.”
Een andere Griekse bron grapte dat regelmatige afspraken een enorme update zouden kunnen zijn, aangezien elke Griekse militair de afgelopen drie decennia ’s ochtends wakker werd met het idee dat Turkije elk moment kon binnenvallen.
“Wij zijn een klein land, Turkije is een groot land met veel middelen”, legt de bron uit. “We geven te veel betekenis aan zelfs de kleinste dingen in Turkije, die meestal niets betekenen.”
Beide partijen hebben meer stimulansen om deze verbroken relatie te herstellen na de verkiezingen van dit jaar, waarbij beide landen hun rechtse nationalistische leiders herkozen.
Velen in Athene zien Fidan, de voormalige Turkse chef van de inlichtingendienst, als goed nieuws voor de Turks-Griekse betrekkingen. Fidan staat bekend om zijn scherpzinnigheid en zijn langetermijnoverzicht van zaken.
“Hij is een probleemoplosser, geen schepper,” zegt een andere Turkse bron. “Hij kan het hard spelen als dat nodig is, maar dat heeft niet zijn voorkeur.”
Maar de belangrijkste motivatie voor beide partijen is de veranderende regionale dynamiek.
Twee jaar geleden voelde Ankara zich omsingeld door een opkomende Griekse, Cypriotische, Israëlische en Egyptische alliantie in het oostelijke Middellandse Zeegebied, gesteund door Washington.
“Dit was Ankara’s eigen creatie, niets met ons te maken,” grapte de tweede Griekse bron. “Ze begonnen met iedereen te vechten.”
Akkoord om het oneens te zijn
Nu staat Ankara in een betere positie tegenover Athene. Het heeft zijn banden met Israël en Egypte hersteld en de betrekkingen met Washington lijken op schema te liggen door de deal die is gesloten over de toetreding van Zweden tot de NAVO.
Als onderdeel van de deal staat Turkije op het punt om tientallen F-16’s te krijgen via het Amerikaanse Congres, terwijl Athene in hetzelfde pakket ook F-35 gevechtsvliegtuigen van de vijfde generatie krijgt.
Turkije heeft ook andere stimulansen. Erdogan wil de toetreding van Turkije tot de EU nieuw leven inblazen om westerse investeerders terug te lokken. En een betere relatie met Griekenland kan daarbij helpen.
“We zijn ons ervan bewust dat het oplossen van openstaande bilaterale kwesties zoals het luchtruim of exclusieve economische zones erg veel tijd zou kosten, en het is niet duidelijk of we dat ooit kunnen doen,” zei de eerste Turkse bron.
“Wat we wel kunnen doen is afspreken dat we het niet eens zijn over die kwesties, en ze bevriezen. En de escalatie stoppen.”
De Griekse bronnen zijn het daarmee eens.
“Dan kunnen we in de toekomst over deze kwesties praten, nadat we vertrouwen hebben opgebouwd,” zei de bron.
Daarom kondigde de Griekse minister van Buitenlandse Zaken Giorgos Gerapetritis deze week aan dat er voor het einde van 2023 een samenwerkingsraad op hoog niveau tussen de landen zal plaatsvinden, de eerste dergelijke bijeenkomst in zeven jaar.
Erdogan en Mitsotakis zullen elkaar naar verwachting ook ontmoeten in de marge van de bijeenkomsten van de Algemene Vergadering van de VN later deze maand in New York.
“Diep van binnen houden Turken en Grieken van elkaar, omdat we gelijkaardige volkeren zijn die al eeuwen samenleven, hetzelfde voedsel en dezelfde cultuur delen,” zei de tweede Griekse bron.
George, de gepensioneerde kapitein die een Mitsotakis-stemmer is, is het eens met die beoordeling en benadrukt hoe beide mensen vergelijkbare nationalistische trekjes hebben.
“Ik mag Erdogan,” zei hij. “Hij is een sterke leider die Turkije heeft omgevormd tot een regionale macht met een sterke defensie-industrie en commerciële infrastructuur.”