Waarnemers waarschuwen dat de hervatting van de straatpatrouilles om hoofdsluiers voor vrouwen af te dwingen, tot meer onrust kan leiden.
Velen in Iran zijn geschokt nadat de autoriteiten de controversiële “zedelijkheidspolitie” weer in het leven riepen om strenge kledingvoorschriften voor vrouwen af te dwingen.
De regering is bekritiseerd door waarnemers die zeggen dat de maatregel het land in nieuwe onrust kan storten.
Zondag zei politiewoordvoerder Saeid Montazeralmahdi dat de politie in het hele land weer met auto’s en te voet zal patrouilleren om mensen aan te pakken die “ongebruikelijke kleding” dragen.
De zogenaamde “zedelijkheidspolitie” – officieel bekend als Gasht-e Ershad of geleide patrouille – schortte vorig jaar de straatpatrouilles op nadat ze onder vuur kwamen te liggen na de dood van Mahsa Amini in hun hechtenis.
De 22-jarige werd gearresteerd omdat ze haar hoofddoek “ongepast” zou hebben gedragen. Autoriteiten zeiden dat ze stierf aan reeds bestaande gezondheidsproblemen – een bewering die haar familie betwistte.
“Het niet opvolgen van dit politiebevel kan ertoe leiden dat overtreders worden doorverwezen naar het gerechtelijk systeem voor straf,” vertelde Montazeralmahdi aan lokale media.
Een voormalige Iraanse ambtenaar toonde zich geschokt over de heroprichting van het korps en vertelde Middle East Eye dat de beslissing “riekt naar zelfvernietigende neigingen”.
Sprekend op voorwaarde van anonimiteit, zei hij dat hij ervan overtuigd is dat “Israëlische spionnen het land regeren”, terwijl hij waarschuwde dat de zet een nieuwe golf van anti-regeringsprotesten zou kunnen ontketenen en chaos zou kunnen veroorzaken.
“De regering kon dit niet doen zonder de toestemming en goedkeuring van de leider, geloof ik. En ik kan de redenering niet begrijpen, want de leider was veel slimmer,” voegde hij eraan toe.
Ondertussen zijn video’s over de handhaving van de hoofddoek in het land viraal gegaan, wat online nog meer kritiek heeft opgeleverd.
In één video is een vrouwelijke politieagent te zien die een vrouw in een patrouillewagen probeert te dwingen terwijl ze zich verzet en zegt: “Ik ga niet mee”.
Op een andere video is te zien hoe een man een strenge waarschuwing geeft aan vrouwen die ervoor kiezen om de hoofddoek niet te dragen.
“Weet je niet dat hijab de wet van dit land is? Als je je hoofd niet bedekt, brengen we je naar de benzinepomp. Als je gelooft in vrijheid en vrijheid, dan zouden we alle criminelen en verkrachters vrijlaten om je te laten begrijpen [wat er aan de hand is],” zei de man.
MEE kon de inhoud of de datum van de video’s niet onafhankelijk verifiëren.
Groeiend verzet
De “zedelijkheidspolitie” werd in 2006 opgericht onder voormalig president Mahmoud Ahmadinejad om “de cultuur van bescheidenheid en hijab te verspreiden”.
De kledingnormen en -beperkingen versoepelden echter geleidelijk in de jaren daarna, vooral onder voormalig president Hassan Rouhani.
Maar in juli 2022 riep zijn opvolger, president Ebrahim Raisi, op tot de mobilisatie van “alle staatsinstellingen om de hoofddoekwet te handhaven”.
Het harde optreden van de politie tegen vrouwen bereikte zijn hoogtepunt in september met de dood van Amini in hechtenis.
Haar dood leidde tot maandenlange wijdverspreide protesten, waarbij honderden doden vielen en duizenden werden gearresteerd.
De “zedelijkheidspolitie” verminderde haar patrouilles op straat tijdens de onrust, ogenschijnlijk in een poging om mensen niet verder te provoceren.
In plaats daarvan werden bewakingscamera’s ingezet om degenen die zich niet aan de strenge kledingwetten hielden te identificeren en te straffen.
De straffen bestonden onder andere uit het uitdelen van boetes aan ongetrouwde vrouwen, het ontzeggen van onderwijs en diensten op luchthavens en in restaurants, en het blokkeren van hun telefoonlijnen.
Hoewel de protesten uiteindelijk afnamen, bleven vrouwen en jonge meisjes steeds vaker de door de staat opgelegde kledingvoorschriften trotseren door zonder hoofddoek in het openbaar te verschijnen, niet afgeschrikt door de bewaking.
Dit heeft geleid tot oproepen van ultraconservatieven en aanhangers van de hardliners van de regering aan de gevestigde orde om iets te doen aan het groeiende aantal vrouwen dat hun sluier afdoet.
Een hervormingsgezinde activist, die op voorwaarde van anonimiteit met MEE sprak, beschuldigde de regering ervan de recente demonstraties van de hardliners te orkestreren als voorwendsel om de patrouilles terug te brengen.
Hij zei dat de handhaving van de hoofddoekcode een “onuitwisbaar onderdeel van de identiteit en ideologische basis van het regime” is geworden.
Heel vreemd
Het besluit lijkt ook sommige parlementsleden te hebben verrast.
Vali Esmaili, voorzitter van de Sociale Commissie van het Parlement, zei dat hij betwijfelt of er enige coördinatie met het parlement heeft plaatsgevonden bij het heropstarten van de patrouilles.
Moinuddin Saeedi, een bekend parlementslid, noemde de beslissing “erg vreemd” en suggereerde dat het ontbreekt aan de nodige wettelijke normen.
“We hebben de resultaten van deze patrouilles in september al gezien en de schade die ze hebben aangericht,” waarschuwde hij.
De oppositie tegen de maatregel kwam ook uit de hoek van hardliners en trouwe loyalisten van de staat.
Akbar Nabavi, een conservatieve activist, uitte zijn frustratie op Twitter en klaagde over de toenemende prevalentie van wat hij ziet als “domme ambtenaren” die de macht lijken te consolideren terwijl ze opzettelijk lessen uit het verleden negeren.
Hij hekelde hun falen om te leren van eerdere ervaringen en praktische oplossingen toe te passen. Bezorgd over de waarschijnlijke chaos schreef hij: “God heb medelijden met dit land”.
Ehsan Mansouri, een onafhankelijke activist, liet zich inspireren door de woorden van de voormalige premier van Iran, Mehdi Bazargan: “Wij waren de laatste generatie die droomde van het hervormen van de situatie op vreedzame, geweldloze wijze en ten voordele van iedereen.”
Hij voegde eraan toe dat de staat onder het leiderschap van Ali Khamenei “niet tevreden was met minder dan brandend Iran en burgeroorlog”.
Mostafa Vosough-Kia, een conservatieve journalist, zei op Twitter dat de heropleving van de politiemacht voortkomt uit verschillende factoren, waaronder de schijnbare inefficiëntie van de bewakingsstrategie, de waargenomen toename van “onfatsoenlijk gedrag en onbescheidenheid” van vrouwen en meisjes in de afgelopen maanden, de verzekering dat er geen protesten zullen zijn en de inzet van agenten die speciaal zijn opgeleid om om te gaan met overtreders van de hoofddoekregels.
Maziar Khosravi, een hervormingsgezinde journalist, beweerde dat het besluit om de patrouilles weer in te stellen het gevolg was van een recente bijeenkomst van hijab-aanhangers voor de rechterlijke macht.
Hij stelde dat de staat inzag dat het handhaven van zijn softe houding onvermijdelijk zou leiden tot wrijving en conflicten met zijn ideologische basis als de kwestie niet zou worden aangepakt.