Amerikaanse toezeggingen over gevechtsvliegtuigen en het intrekken van het wapenembargo door Ottawa waren de belangrijkste redenen voor de Turkse president om van gedachten te veranderen.
Nadat hij wekenlang had aangedrongen op het blokkeren van het Zweedse verzoek om NAVO-lidmaatschap, zei de Turkse president Recep Tayyip Erdogan maandag dat hij het verzoek zou toestaan. Velen vroegen zich af waarom hij van gedachten was veranderd.
Twee bronnen die bekend zijn met de onderhandelingen tussen Turkije en zijn westerse bondgenoten vertelden Middle East Eye dat er twee belangrijke ontwikkelingen waren die Erdogan overtuigden – niet zonder verschillende tegenslagen onderweg.
Ten eerste besloot de regering Biden het spel mee te spelen met de regering van Erdogan na de Turkse verkiezingen in mei, die de macht van de Turkse president voor nog eens vijf jaar vastlegden.
Na een felicitatiegesprek met Erdogan na de verkiezingen vertelde Biden openlijk aan de media dat hij kon voldoen aan het verzoek van Turkije om voor $20 miljard aan F-16 gevechtsvliegtuigen te kopen als Ankara het Zweedse bod op de NAVO zou goedkeuren.
Verschillende telefoongesprekken en bijeenkomsten tussen hoge Turkse functionarissen en hun Amerikaanse tegenhangers – waaronder de ministers van Buitenlandse Zaken, hoofdadviseurs en spionagechefs – zorgden voor overeenstemming over het F-16 verzoek.
Een afzonderlijke bron vertelde MEE dat de deal 40 nieuwe vliegtuigen en kits om 79 van de bestaande F-16 vloot van Turkije te reviseren omvatte, evenals meer dan 900 luchtdoelraketten en 800 bommen.
Het tweede punt dat Erdogan overtuigde was Canada dat ermee instemde om zijn wapenembargo tegen Turkije op te heffen, vertelden ambtenaren aan MEE.
Ottawa stelde aanvankelijk een embargo in als reactie op het militaire offensief van Turkije in het noorden van Syrië in 2019. In juni 2020 kwam het gedeeltelijk terug op dit besluit en keurde het de verkoop van optische drones goed na gesprekken op hoog niveau met Turkije. Canada schortte de militaire export echter op nadat videobeelden in oktober 2020 wezen op het gebruik van Wescam-optiek van Canadese makelij in drones in Nagorno-Karabach, waar Turkije Azerbeidzjaanse troepen steunde tegen Armeense troepen.
Eerder heeft Turkije zwaar vertrouwd op geavanceerde drone-optica geproduceerd door Canada.
Zweden boos op Erdogan
Terwijl deze deals werden afgerond, nam Zweden een reeks stappen om Erdogan gunstig te stemmen, zoals de veroordeling van een aanhanger van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK), het starten van een onderzoek naar de financiering van terreur en nauwe samenwerking met Turkse veiligheidsdiensten om een bureau op te richten om activiteiten in Zweden te volgen van mensen die banden hebben met de Koerdische gewapende groepering.
Erdogan stond op het punt om definitief groen licht te geven.
Maar toen stonden de Zweedse autoriteiten plotseling toe dat een demonstrant de Koran verbrandde in Stockholm op de eerste dag van Eid al-Adha, ondanks de ontsteltenis van Erdogan en de Turkse regering. Om het nog erger te maken, duurde het vier dagen voordat Stockholm de actie veroordeelde.
De ambtenaren zeiden dat het hele incident Erdogan boos maakte, een vrome moslim die het Westen beschuldigt van het meten met twee maten als het gaat om vrijheid van meningsuiting en religie.
En afgelopen weekend kwam Erdogan met een aanvullend verzoek tijdens een telefoongesprek met Biden: Top EU-leiders en landen moeten steunbetuigingen afgeven voor de toetreding van Turkije tot de Europese Unie en de toetredingsonderhandelingen, die al jaren in de ijskast staan, nieuw leven inblazen.
De bron zei dat Biden aangenaam verrast was door de opmerkingen van Erdogan over de hervatting van het EU-proces en vertelde hem over de telefoon dat hij als senator een belangrijke rol had gespeeld toen de regering-Clinton de Europese Unie aanmoedigde om Turkije te accepteren. Hij wil graag helpen, zei Biden tegen Erdogan.
Een woordvoerder van het Witte Huis gaf geen commentaar.
Op maandag zei Zweden dat het de inspanningen om het EU-toetredingsproces van Turkije nieuw leven in te blazen actief zou ondersteunen, met inbegrip van het moderniseren van de douane-unie tussen de EU en Turkije en het liberaliseren van de visumaanvraagprocedures.
Erdogan had ook een ontmoeting met EU-president Charles Michel, die beloofde een verslag op te stellen over de stand van de betrekkingen tussen Turkije en de EU, zoals hem vorige maand was opgedragen door de leiders van het blok.
Uiteindelijk kwam Erdogans besluit om het bod van Zweden goed te keuren.
Het is niet meteen duidelijk of Erdogan dinsdag tijdens de NAVO-top in Vilnius beloften heeft gekregen van de Duitse premier Olaf Scholz of de Franse president Emmanuel Macron over het EU-lidmaatschap. Maar Scholz zei dat hij de betrekkingen tussen Turkije en de EU met de Turkse president zou bespreken tijdens een bilaterale bijeenkomst in de marge van de top.
De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan vertelde journalisten woensdag dat Washington de overdracht van F-16 gevechtsvliegtuigen aan Turkije zou doorzetten in overleg met het Congres.
De voorzitter van de Amerikaanse Senaatscommissie voor Buitenlandse Betrekkingen, Bob Menendez, een belangrijke speler die het F-16 verzoek van Ankara blokkeerde, zei maandag ook dat er een tijdelijke “luwte” was in de “agressie van Turkije tegen zijn buren” en zei dat hij in gesprek is met de regering Biden over de blokkades die hij op de deal had gezet.
Ambtenaren denken dat Biden het niet moeilijk zal hebben om de verkoop door het Congres te krijgen nadat het Turkse parlement volgende week het Zweedse NAVO-bod heeft geratificeerd. De Amerikaanse regering is van plan om de F-35 verkoop aan Griekenland samen met de F-16 aankoop van Turkije in te dienen om de sceptici in het Congres tevreden te stellen.
Ankara is ook voorzichtig met de betrekkingen met Athene en heeft onlangs besloten om samen vertrouwenswekkende maatregelen te nemen.