Rapport toont aan dat Italiaanse autoriteiten en EU-grensagentschap het weer en de toestand van de boot vóór de schipbreuk in februari verkeerd hebben weergegeven.
Een nieuw rapport heeft onthuld dat de Italiaanse autoriteiten op 26 februari noodwaarschuwingen ontvingen van het Europese grensagentschap Frontex over een dreigende scheepsramp voor de kust van Crotone in Italië en deze hadden kunnen voorkomen.
Aan boord waren bijna 200 mensen, de meesten vluchtelingen uit Afghanistan. Vierennegentig mensen kwamen om, waaronder 35 kinderen.
Het rapport, dat gebaseerd is op vluchtgegevens, rapporten van Frontex en de Italiaanse kustwacht, bewakingsbeelden en ooggetuigenverslagen, toont aan dat de Italiaanse autoriteiten via de noodwaarschuwingen van Frontex op de hoogte zouden zijn geweest van de kwetsbaarheden van het schip en de slechte weersomstandigheden.
“Denk je dat Italië het leven van 60+ mensen, waaronder een aantal kinderen, had kunnen redden en het niet heeft gedaan?” zei de Italiaanse premier Giorgia Meloni in een interview een paar dagen na het incident, en hield vol dat Frontex geen noodalarm naar de kustwacht had gestuurd.
Het officiële verhaal is dat de houten Turkse plezierboot Summer Love zonk in ruwe zee voor de kust van Crotone, zes uur nadat het was gezien door een Frontex-vliegtuig dat meldde dat het schip “geen tekenen van nood vertoonde”.
Maar onderzoeksrapportageorganisatie Lighthouse Reports constateerde tegenstrijdigheden in de versies van Frontex en de Italiaanse autoriteiten van de gebeurtenissen.
“Ze [de Italiaanse autoriteiten en Frontex] zeiden iets anders,” vertelde Lighthouse woordvoerder Klaas van Dijken aan MEE. “Italië zei dat Frontex hen geen noodoproep had gestuurd toen ze de Summer Love zagen en Frontex zei dat ze dat wel hadden gedaan en dat ze de protocollen hadden gevolgd.
“En dat was het moment dat we dachten oké, hier klopt iets niet. Iemand vertelt niet het hele verhaal.”
Iedereen was op de hoogte
Lighthouse Reports kwam in het bezit van een vertrouwelijk rapport uit de vluchtverslagen van Frontex waaruit bleek dat het Eagle 1 vliegtuig twee uur voordat het de boot spotte te maken had gehad met “harde wind”.
Het verslag van de slechte weersomstandigheden werd weggelaten uit de officiële versie van de gebeurtenissen, die ook verzuimde te vermelden dat het vliegtuig een “significante thermische respons” onderdeks detecteerde, wat wees op een “ongewoon aantal mensen aan boord”.
Lighthouse Reports bouwde een 3D-reconstructie van de boot om de zwakke plekken van het vaartuig te illustreren die door het vliegtuig zouden zijn gedetecteerd.
Het ontdekte dat het houten schip gebouwd was voor 16 passagiers maar er ongeveer 200 vervoerde.
Volgens Van Dijken zou dit te zien zijn geweest op de bewakingsbeelden die live vanuit het vliegtuig werden uitgezonden naar kustwachten in het centrale deel van de Middellandse Zee en naar het hoofdkwartier van Frontex in Warschau.
“Het was zwaar overbeladen, en dat zou zichtbaar zijn geweest voor Frontex,” vertelde van Djiken aan MEE. “Iedereen was op de hoogte en ze stuurden geen reddingsschip en die beslissing had enorme gevolgen voor de mensen aan boord.”
Uit de reconstructie blijkt dat de twee dekken van de boot overvol waren.
“Er waren 200 mensen beneden,” zei Van Dijken. “Ze moesten allemaal naar boven via een hele smalle trap toen de boot crashte, dus veel mensen zouden nooit naar buiten zijn gekomen.”
De ooggetuigenverslagen die Sky News verzamelde geven een schrijnend inzicht in de schipbreuk.
Nigeena, een 23-jarige Afghaanse vrouw die slechts vier maanden eerder was getrouwd, beschreef hoe ze haar greep op de hand van haar man in het water verloor toen een golf hem wegsleurde. Dagen later vond ze zijn zwarte sportschoenen aangespoeld op het strand.
Een ander verslag beschreef hoe Sultan Ahmed Almolki, een jonge Syrische jongen, stierf van de kou toen zijn broer hem door het water in veiligheid probeerde te brengen.
“Dit zijn verhalen die je voor altijd bijblijven,” zei Van Dijken.
Kost levens
Volgens Van Dijken hebben de Italiaanse autoriteiten gezegd dat ze niet kunnen reageren op de beschuldigingen in het rapport vanwege een lopend onderzoek naar het incident door de officier van justitie. Frontex antwoordde dat het de protocollen volgde, maar weigerde te reageren op de beweringen over de weersomstandigheden op de dag van het ongeluk.
Onder Meloni, die werd gekozen op basis van een belofte om migratie te beteugelen, zouden soortgelijke schipbreuken vaker kunnen voorkomen.
Sinds haar verkiezing in oktober 2022 heeft de extreem-rechtse premier wetgeving ingevoerd die zoek- en reddingsmissies in het centrale deel van de Middellandse Zee belemmert door reddingsboten te verbieden meerdere reddingen uit te voeren tijdens dezelfde reis en ze verre havens toe te wijzen waar ze van boord kunnen gaan, wat tot vier dagen navigeren kan kosten.
NGO’s en mensenrechtengroeperingen hebben gewaarschuwd voor de dodelijke gevolgen van dit beleid, dat een zoek- en reddingskloof zal laten ontstaan in het centrale deel van de Middellandse Zee, dat door de VN wordt beschouwd als de dodelijkste zeegrens voor vluchtelingen ter wereld.
“Italië en Europa richten zich op het tegenhouden van mensen [die oversteken naar Europa], in plaats van hen veiligheid te bieden of legale routes om asiel aan te vragen,” vertelde Van Dijken aan MEE.
“Het kost levens, en dit is het nieuwste en een van de smerigste uitkomsten van [hun] beleid.”