Artsen zonder Grenzen meldt geweld, vermeende pushbacks naar zee van vluchtelingen op Lesbos te midden van snel verslechterende omstandigheden.
Artsen zonder Grenzen (AzG) roept de Griekse autoriteiten op een onderzoek in te stellen naar meldingen van geweld, terugdrijvingen en ontvoeringen, alsmede het onthouden van voedsel en basishulp aan vluchtelingen op het eiland Lesbos.
Volgens de NGO zijn pas aangekomen vluchtelingen het slachtoffer geworden van vermeende aanvallen door ongeïdentificeerde gemaskerde groepen die vertrouwen winnen door zich voor te doen als artsen. Vorig jaar oktober meldde AzG dat ze een groep vluchtelingen vastgebonden en gewond aantroffen, naar verluidt door een gemaskerde bende.
“Deze praktijk is schokkend en een onaanvaardbare manipulatie van humanitaire hulp. Het moet stoppen,” twitterde AzG Zee.
De NGO meldde ook steeds meer moeite te hebben met het lokaliseren van mensen die dringend medische zorg nodig hebben. Sinds juni 2022, zei AzG, was het niet in staat om 940 mensen van gemelde locaties te vinden en werd aangenomen dat ze terug de zee op waren geduwd.
Hoewel de Griekse regering herhaaldelijk is beschuldigd van het uitvoeren van illegale pushbacks, hebben de autoriteiten deze praktijk steeds ontkend. Vorige week echter wees een rapport van de New York Times over vernietigende beelden van de Griekse kustwacht die 12 migranten, waaronder jonge kinderen, oppakte en op drift zette op een opblaasbaar vlot in de Middellandse Zee, erop dat de Griekse autoriteiten deze buitengerechtelijke uitzettingen opvoeren.
Volgens Duccio Staderini, hoofd van de missie van AzG Griekenland en de Balkan, ontving de organisatie een melding van 103 migranten die medische hulp nodig hadden op dezelfde dag als de pushback waarover de New York Times berichtte.
“Wij vonden er slechts 91. Het feit dat de New York Times meldde dat er 12 migranten [werden teruggeduwd] suggereert dat het onze ontbrekende 12 zouden kunnen zijn,” vertelde Staderini aan MEE.
Na het rapport eiste de EU-commissie een volledig en onafhankelijk onderzoek naar het incident.
In zijn eerste interview sinds zijn verkiezingsoverwinning vorige week bevestigde de Griekse premier, Kyriakos Mitsotakis, dat het “al wordt onderzocht”. Tijdens zijn verkiezingscampagne verdedigde hij het “harde maar rechtvaardige” migratiebeleid van zijn regering en prees hij een daling van 90 procent in de aankomst van “illegale migranten”.
Op heterdaad betrapt
Voor Maro, vrijwilliger bij Alarm Phone, een zelfgeorganiseerde hotline voor vluchtelingen in nood in de Middellandse Zee, kwam het rapport niet als een verrassing. Maro heeft al veel soortgelijke verhalen gehoord.
“Maar het is de eerste keer dat we videobeelden zagen die [een pushback] stap voor stap documenteren,” vertelde Maro aan MEE. “We hebben foto’s gezien maar dit is de eerste keer dat [de kustwacht] op heterdaad wordt betrapt.”
Maar Maro was sceptisch over de oproepen tot een door Athene geleid onderzoek.
“Het is heel duidelijk dat de onderzoeksinstantie onder invloed van de regering zal staan,” zei Maro. “Iedereen roept om meer onderzoeken. Hoe zit het met daadwerkelijke maatregelen, zoals snijden in de financiering? De EU geeft Griekenland geld voor migratiebeheer, maar niemand legt het snijden in de financiering op tafel.”
Sinds 2015, met de komst van meer dan een miljoen Syrische en Iraakse vluchtelingen, hebben Griekenland en de EU hun standpunten over migratie geleidelijk verhard.
Een rapport uit 2022 van het Europees Centrum voor Constitutionele en Mensenrechten beschreef “een systematisch overheidsbeleid” van buitengerechtelijke pushbacks door de Griekse autoriteiten. Eveneens in 2022 meldde Human Rights Watch het gebruik van gemaskerde migranten als gevolmachtigden om illegale pushbacks uit te voeren aan de Griekse landgrens met Turkije. Afghaanse asielzoekers maakten melding van mishandeling, diefstal en gedwongen strippen door deze gemaskerde bendes.
Op 14 maart heeft de Turkse kustwacht, na een vermeende pushback door de Griekse autoriteiten, vier lichamen geborgen na het zinken van twee rubberboten voor de kust van Turkije.
Griekenland handelt niet alleen; een rapport uit 2020 van Lighthouse onthulde dat het land bij de pushbacks nauw samenwerkt met het Europese grensagentschap Frontex.
‘Explosieve’ omstandigheden
In de kampen op Lesbos zijn de omstandigheden naar verluidt aanzienlijk verslechterd. Op 17 mei meldde AzG dat de autoriteiten erkende vluchtelingen voedsel ontzegden en dreigden hen uit te zetten.
“De omstandigheden op Lesbos zijn explosief, de mensen hebben geen andere optie meer,” vertelde Stadineri aan MEE.
In Megala Therma, een kamp op Lesbos dat oorspronkelijk bedoeld was voor quarantaine na het uitbreken van de Covidepandemie, verhinderen overbevolking en een tekort aan bedden dringende medische toegang. Voedsel wordt slechts eenmaal per dag uitgedeeld.
“Er is niets nieuws aan dit alles, Moria herhaalt zich,” zei Stadineri, verwijzend naar het Lesbos-kamp dat berucht is om zijn smerige en overvolle omstandigheden en dat in 2020 door brand werd geveegd. “Dit is de angst. We veranderen het opvangsysteem in een detentie- en uitzettingssysteem.”