Nu beide leidende partijen repatriëring van Syriërs beloven zijn veel genaturaliseerde kiezers in Turkije onzeker over hun stem.
Veel waarnemers hebben de komende parlementsverkiezingen in Turkije bestempeld als de meest ingrijpende in jaren, met peilingen die suggereren dat president Recep Tayyip Erdogan en zijn Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) voor het eerst sinds 2002 de macht zouden kunnen verliezen.
Maar voor veel Syriërs in Turkije is er weinig verschil tussen de regering en de belangrijkste oppositiecoalitie, die beide beloven Syrische vluchtelingen uit het land te verwijderen en de antimigrantenretoriek opvoeren.
Syriërs met de Turkse nationaliteit en stemgerechtigd, hoewel zij niet hetzelfde risico op deportatie lopen als de “gasten” die de oorlog in Turkije’s zuidelijke buurland zijn ontvlucht, staan voor een weinig inspirerende keuze.
“Ik heb zowel de huidige regering als de programma’s van de oppositie bekeken, ze zien er bijna hetzelfde uit”, zegt Hatim al-Abdullah, een student bouwkunde, in een drukke straat in Gaziantep, in het zuidoosten van Turkije, vol met verkiezingsborden in zowel het Turks als het Arabisch.
“Ik heb nog niet besloten, maar waarschijnlijk zal ik op dezelfde regering stemmen omdat ik denk dat die stabieler is.”
De 25-jarige is een van de meer dan 200.000 Syriërs die sinds hun aankomst in Turkije de Turkse nationaliteit hebben gekregen.
Zakaria Malahfji, een lid van de Syrische Nationale Coalitie in Turkije, die de politieke belangen van Syrische burgers in het land vertegenwoordigt, zei dat slechts 140.000 van de genaturaliseerde Syriërs de minimumstemgerechtigde leeftijd hebben bereikt.
Hij voegde eraan toe dat velen van hen nog steeds niet de moeite zouden nemen om hun stem uit te brengen, maar dat degenen die wel stemmen een belangrijk blok zouden vormen.
“Aangezien migratie het hoofdthema van deze verkiezingen is, vormen zij de kern van de stemming, en hun stemgedrag zal zeker een boodschap overbrengen,” zei hij.
Stemrecht
Turkije herbergt momenteel ongeveer vier miljoen vluchtelingen, voor het merendeel Syriërs, hoewel zij volgens de Turkse wet als “gasten” worden beschouwd en geen officiële vluchtelingenstatus hebben.
Syriërs met deze tijdelijke bescherming kunnen alleen het staatsburgerschap krijgen via een langdurig proces waarin hun bijdrage aan de samenleving wordt onderzocht door middel van hun opleiding en banen.
De Nationale Alliantie van de oppositie heeft de regering ervan beschuldigd Syriërs het staatsburgerschap te verlenen om een voordeel te behalen bij de verkiezingen, in de overtuiging dat zij meer geneigd zijn tot de AKP.
“Uit peilingen blijkt dat nieuwe burgers, vooral Syriërs, de regering van president Recep Tayyip Erdogan massaal zullen steunen vanwege de standpunten van de oppositie ten aanzien van immigranten”, aldus Malahfji.
Asli Aydintasbas, senior beleidsmedewerker bij de European Council on Foreign Relations, zei dat het immigratie- en vluchtelingenvraagstuk een drijvende kracht is geworden in de Turkse politiek.
“Bijna alle politieke partijen, met uitzondering van de pro-Koerdische HDP, zijn voorstander van vrijwillige of onvrijwillige repatriëring van Syriërs,” verklaarde zij.
Afgelopen maart reisde oppositiekandidaat Kemal Kilicdaroglu naar de Turks-Syrische grens, waar de meeste Syriërs zich in stedelijke gebieden hebben gevestigd, en beloofde hij de betrekkingen met de Syrische president Bashar al-Assad te normaliseren en de vluchtelingen binnen twee jaar na de verkiezingen te deporteren.
Voor veel Syriërs in Turkije zou dat een tragedie zijn, wat degenen die kunnen stemmen ertoe aanzet te proberen een dergelijk plan te blokkeren door op de AKP te stemmen.
Het minste van twee kwaden
Hoewel president Erdogan ook een soortgelijk plan aankondigde om een miljoen Syriërs vrijwillig terug te sturen naar hun thuisland, zien Syrische kiezers hem nog steeds als “de minste van twee kwaden”, aldus Abdulkader Alflefl, een ander lid van de Syrische Nationale Raad in Turkije.
“De AKP was ook de enige regeringspartij die directe communicatie tot stand bracht met Syrische dubbele onderdanen door hun Arabische moedertaal te gebruiken, om hen aan te moedigen op de AKP te stemmen,” zegt Alflefl.
“Alle andere partijen negeerden ons.”
In de stad Gaziantep, die onlangs werd getroffen door een aardbeving en waar een half miljoen vluchtelingen zich hebben gevestigd, hebben de Syriërs gemengde gevoelens in de aanloop naar de verkiezingen.
De zuidoostelijke provincies hadden historisch gezien veel steun voor de AKP, maar door de nasleep van de aardbeving hebben veel Erdogan-aanhangers zich tegen de president gekeerd.
Het recente besluit van Erdogan om de politieke betrekkingen met de Syrische regering te hervatten heeft veel Syriërs in Turkije in verwarring gebracht, aldus Aydintasbas. Er heerst nu grote onzekerheid over de veiligheid van Syriërs in Turkije, ongeacht wie de verkiezingen wint.
Sommigen zijn bereid de oppositie een kans te geven.
“Ik denk eraan een nieuwe leider een kans te geven, Erdogan is te lang aan de macht geweest,” zei Ahmad, die zijn achternaam niet wilde delen.
“Dit land moet iemand anders zien.”
Anderen geven hun stem aan geen van beide presidentskandidaten en zullen onafhankelijke kandidaten steunen.
Ezzat, een Syrisch-Palestijnse student economie die voor het eerst gaat stemmen sinds hij drie jaar geleden de Turkse nationaliteit kreeg, was benieuwd naar alternatieven en zei dat hij bij de parlementsverkiezingen zou stemmen op de Labour and Freedom Alliance – die geen presidentskandidaat heeft -.
“Ik stem op geen van beide presidentskandidaten, omdat zij hebben geprobeerd de betrekkingen met het Assad-regime te normaliseren en hebben beloofd Syriërs terug te sturen, wat leidt tot meer racisme en haat tegen ons,” zei hij.
Angst voor represailles
Hoewel velen Sorkys – een negatieve slangterm die de woorden “Syriër” en “Turk” vermengt – belachelijk maken omdat ze Erdogan en zijn beleid steunen en zo zijn kansen om de verkiezingen te winnen helpen, zei Alflefl dat ze hem gewoon beschouwen als de beste garantie voor de toekomst van de gemeenschap in Turkije.
“Ik denk niet dat Syriërs van de ene op de andere dag op bussen zullen worden gezet en teruggestuurd naar Syrië, of we nu een oppositieregering na Erdogan hebben of een voortzetting van het Erdogan-regime,” stelde Aydintasbas gerust.
“Maar er zal een groter verlangen zijn om met de EU te werken aan voorwaarden voor hun terugkeer, en een oppositieregering zou dat gebruiken om te onderhandelen over een betere deal met de EU.”
Nu de verkiezingsdag dichterbij komt, en een wijdverspreide economische malaise het stemgedrag beïnvloedt, blijkt uit peilingen dat de twee presidentskandidaten met een kleine marge verdeeld zijn.
De Syrische diaspora in Turkije is zich ervan bewust dat de verkiezingen voor hen het begin van een nieuw tijdperk kunnen zijn, maar de dubbele burgers proberen positief te blijven over hun toekomst in de plaats die zij nu thuis noemen.
“Dit jaar stem ik hier voor het eerst als Turkse. Er is geen verschil tussen mij en elke andere Turkse burger, we hebben allebei dezelfde rechten,” zei Abdullah.
“Dus ik denk niet dat de verkiezingen een groot verschil zullen maken voor ons Syriërs die goed geïntegreerd zijn.”