Parlementsleden stemmen in eerste lezing in met wetsvoorstel dat volgens critici het Hooggerechtshof van het land zal verzwakken.
De Israëlische president Isaac Herzog zei dinsdag dat er een “gevoel van rouw” heerst nadat parlementsleden de eerste lezing van wetsvoorstellen hadden goedgekeurd die deel uitmaken van een regeringsplan om de rechterlijke macht te herzien.
De wetsvoorstellen, die de regeringscoalitie effectieve controle geven over de benoeming van rechters en het Hooggerechtshof de mogelijkheid ontnemen om quasi-constitutionele basiswetten te vernietigen, werden maandag goedgekeurd met 63 stemmen voor en 47 stemmen tegen, na protest van de oppositie en grote protesten.
De tweede en derde lezing van de wetsvoorstellen is gepland voor eind maart, vóór de eindstemming in het Israëlische parlement, de Knesset.
“Dit is een zeer moeilijke ochtend. Er is een gevoel van rouw, er is geen gevoel van feest,” zei Herzog.
“Er is een gevoel van droefheid omdat veel burgers uit alle delen van de Israëlische samenleving, veel mensen die op deze coalitie hebben gestemd… bezorgd zijn over de eenheid van de natie.”
Na het aannemen van de wetsvoorstellen op maandag zei premier Benjamin Netanyahu dat het “een grote nacht en een grote dag” was.
De wetsvoorstellen maken deel uit van een breder plan voor een justitiële hervorming dat eerder dit jaar door de extreem-rechtse regering onder leiding van Netanyahu is gepresenteerd.
Naast het feit dat de regering de facto de macht krijgt om rechters te selecteren, stelt het plan maatregelen voor die de bevoegdheid van het Hooggerechtshof om wetten die het illegaal acht aan banden te leggen, ernstig zullen beperken.
Momenteel kan het Hooggerechtshof regeringswetgeving diskwalificeren als deze in strijd is met de 13 basiswetten van Israël, met name de basiswet inzake menselijke waardigheid en vrijheid. Het is de bedoeling dat Israëls basiswetten deel uitmaken van de toekomstige grondwet, die nog niet bestaat.
Het regeringsplan stelt echter een “opheffingsclausule” voor, waardoor parlementsleden met een eenvoudige meerderheid van 61 van de 120 parlementsleden een door het Hooggerechtshof gediskwalificeerde wet opnieuw in werking kunnen stellen.
Het plan beoogt ook ministers in staat te stellen hun eigen juridische adviseurs te benoemen, in plaats van benoemden die rapporteren aan de procureur-generaal.
Diepere politieke verdeeldheid
De stemming van maandag kreeg felle kritiek van tegenstanders van de regering.
Oppositieleider Yair Lapid zei: “De geschiedenis zal u beoordelen voor deze nacht, voor deze schade aan de democratie, de economie en de veiligheid, voor het verscheuren van het Israëlische volk in stukken.”
Buiten het Knessetgebouw in Jeruzalem verzamelden zich tienduizenden demonstranten om de wetsvoorstellen aan de kaak te stellen in de aanloop naar de stemming.
Tijdens de wetsdebatten in de Knesset sloegen sommige demonstranten luid op de glazen barrières toen regeringsparlementslid Simcha Rothman, die de wetsvoorstellen steunt, begon te spreken. Zij werden door beveiligers verwijderd.
Leden van de oppositie wikkelden zich tijdens de discussies in Israëlische vlaggen als teken van protest en werden uit de zaal gestuurd.
Israeli opposition members wrapping themselves in Israeli flags during the debate over the judicial coup. Knesset Speaker orders to remove them from the plenary @NoaShpigel @haaretzcom pic.twitter.com/vl2FRB67Ow
— Noa Landau ??? ????? (@noa_landau) February 20, 2023
Oppositieparlementslid Ram Ben Barak noemde de wetsvoorstellen illegaal en een poging van de regering om voor altijd aan de macht te blijven.
“Zelfs in nazi-Duitsland kwamen ze democratisch aan de macht, omdat ze bewegingen maakten,” zei hij.
Netanyahu hekelde Barak later omdat hij de regering op “schandalige en schandalige” wijze vergeleek met nazi’s.
Herzog herhaalde dinsdag zijn oproep aan de regering om met de oppositie te praten over de plannen voor een justitiële hervorming.
Beide partijen hebben tot nu toe echter weinig belangstelling getoond voor gesprekken, omdat de wekelijkse en dagelijkse protesten en stakingen tegen de regering doorgaan.