Turkse president plukt vruchten van populistische uitgaven, maar heeft nog 8-10 punten extra nodig om herkozen te worden.
De populariteit van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en zijn partij heeft een tweejarig hoogtepunt bereikt na een enorme impuls in uitgaven en stappen waarvan miljoenen kiezers hebben geprofiteerd in de aanloop naar de verkiezingen die in mei zullen plaatsvinden.
Meerdere openbare en particuliere peilingen geven aan dat de publieke steun voor Erdogan is teruggekeerd naar het niveau van februari 2021, ruim voordat de inflatieschok – die werd veroorzaakt door zijn onorthodoxe monetaire beleid – het land later dat jaar trof.

Turkse President Recep Tayyip Erdogan (shutterstock).
Uit twee grote particuliere peilingen van januari bleek dat 40-42 procent van de respondenten zei dat ze bij de komende verkiezingen op Erdogan zouden stemmen, terwijl zijn regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) en haar coalitiepartner Nationalistische Bewegingspartij (MHP) samen dezelfde steunniveaus haalden.
Een openbare enquête van het Center for Social Impact Studies (Team) van 11-14 januari, waarbij 2.524 mensen in 16 provincies persoonlijk werden geïnterviewd, bracht de AKP op 37,5 procent en de MHP op 6,5 procent, waarmee ze samen op 44 procent uitkomen.
Team zei in haar rapport dat de door Erdogan geleide Volksalliantie een voorsprong nam van 2,7 punten, waarmee de kloof van vorig jaar werd gedicht, toen de Natie Alliantie, geleid door de belangrijkste oppositie Republikeinse Volkspartij (CHP), een voorsprong had van 5,6 punten.
Overzicht van de veranderende populariteit van de door Erdogan geleide alliantie door de jaren heen
‘Een laatste kans’
Team research director Ulas Tol gelooft dat een aanzienlijke sprong voor de regeringspartij niet meer dan natuurlijk was, na Erdogan’s stappen om de grote aantallen mensen te helpen die door de verslechterende economie van Turkije zijn gekwetst.
“Omdat er een licht herstel was van de bodem van de economische problemen leidde dat tot het gevoel dat het beter wordt,” vertelde Tol aan MEE.
“De problemen duren nog steeds voort, maar de effecten van de problemen op het sentiment van de kiezers zijn afgenomen omdat ze gewend zijn geraakt aan de crisis en het effect van de inflatie minder wordt gevoeld.
“Erdogans persoonlijke stem staat in ons onderzoek op één lijn met die van zijn coalitie.”
Analisten zeggen dat de verkiezingsuitgaven van Erdogan tot nu toe een praktisch effect hebben gehad op het dagelijks leven van de mensen. Nu meer dan 50 procent van de Turkse bevolking een minimumloon ontvangt, verhoogde Erdogan in januari 2023 het minimumloon voor de particuliere sector met 94 procent op jaarbasis, terwijl de jaarlijkse inflatie vertraagde en vervolgens rond de 64 procent bleef.
Voor de publieke sector werd een soortgelijke verhoging doorgevoerd, die ongeveer vijf miljoen mensen heeft getroffen.
De regering heeft ook de vereiste pensioenleeftijd geschrapt waardoor twee miljoen Turkse werknemers onmiddellijk met pensioen kunnen gaan, een goedkope hypotheekleningregeling gelanceerd voor burgers die geen eigen huis bezitten, en een belastingschuldverlichting voor miljoenen mensen uitgegeven.
Tol zei dat elk van de “populistische” stappen van de regering op zichzelf genomen weinig voorstelt, maar gecombineerd hebben ze een positief effect gehad op de kiezers, door hen ervan te overtuigen dat Erdogan zijn best deed om aan hun behoeften te voldoen.
“Hij heeft het sentiment beïnvloed dat ze hem een laatste kans moeten geven,” zei Tol.
‘Oppositie heeft nog een weg’
Een ander voordeel dat Erdogan tot nu toe geniet is het ontbreken van een rivaal, want de oppositiecoalitie, Tafel van Zes genoemd, moet nog een gezamenlijke kandidaat voorstellen.
Meerdere bronnen vertelden MEE dat CHP-leider Kemal Kilicdaroglu half februari tot kanshebber zou worden uitgeroepen. De eindeloze reeks vergaderingen tussen de zes oppositieleiders in de afgelopen zes maanden lijkt echter het publiek te vermoeien, dat vindt dat het hun aan samenhang ontbreekt.
Er is onenigheid geweest over de keuze van de kandidaat. Bronnen suggereren dat Meral Aksener, de leider van de nationalistische oppositiepartij Goede Partij (IYI), de voorkeur geeft aan een van de populaire burgemeesters van Istanbul en Ankara, respectievelijk Ekrem Imamoglu en Mansur Yavas, als gezamenlijke kanshebber, omdat beiden veel beter stemmen dan Kilicdaroglu tegen Erdogan.
Tafel van Zes bracht eerder deze week een memorandum uit over gezamenlijk beleid waarin een orthodox monetair beleid, een parlementair regeringsstelsel en een reeks oncontroversiële sociale hervormingen en steunmaatregelen werden beloofd.
Osman Sert, onderzoeksdirecteur bij de in Ankara gevestigde opinieanalisten PanoramaTR, beaamt dat de oppositie ongeorganiseerd lijkt.
“Er is een gevoel bij de kiezers dat de campagne niet goed geleid wordt,” vertelde Sert aan MEE. “Maar Erdogan heeft de perceptie van een falende leider kunnen veranderen. Kiezers zien zijn prestaties op korte termijn nu als positief.”
Sert zegt dat ondanks de stijgende populariteit van Erdogan in alle peilingen, inclusief PanaromaTR’s eigen peiling, hij nog 8-10 punten tekort komt voor de drempel van 50 procent die in de eerste ronde nodig is voor het presidentiële mandaat.
“Als de oppositie de juiste kandidaat kan kiezen en zich actief om hem heen verzamelt tegen Erdogan, zullen ze nog steeds de overhand hebben,” voegde hij eraan toe. “Erdogan moet de winst die hij tot nu toe heeft geboekt verdubbelen, en de meerderheid van de besluiteloze kiezers is oppositiegezind.”
Tol voegt eraan toe dat de oppositie nog een ingang heeft, omdat de populistische uitgaven van de regering op korte termijn aflopen.
“De oppositie moet de kiezers herinneren aan het verleden,” zei hij. “Ze moeten zich richten op de kwetsbaarheid van de regering op het gebied van economie, onderwijs, gezondheid en verstedelijking – evenals de perceptie bij de kiezers over morele corruptie binnen het rechtssysteem en een gevoel van behoefte aan revitalisering van de regering.”