De munteenheid van Egypte daalt abrupt terwijl het land probeert af te kicken van zijn dollarverslaving.
Het Egyptische pond keldert.
Het pond kelderde 40 procent ten opzichte van de dollar in 2022 – een van de slechtste prestaties van een valuta van een opkomende markt vorig jaar – en deze week trapte het 2023 af met een daling van meer dan zeven procent.
Middle East Eye sprak met economen en analisten om uit te zoeken waarom de munt van het dichtstbevolkte land van de Arabische wereld daalt – en waarom dat zo abrupt gebeurt.
De koppeling
De dramatische schommelingen zijn het resultaat van wat Brad Setser, een fellow bij de Council on Foreign Relations en een expert op het gebied van wereldwijde handel en kapitaalstromen, de pogingen van Egypte noemt om af te stappen van een “de facto dollar koppeling”.
Valuta’s zoals de Amerikaanse dollar, de euro of het Britse pond worden vrij verhandeld, wat betekent dat hun waarde ten opzichte van andere valuta’s wordt bepaald door kopers en verkopers die op de markt een prijs overeenkomen. Daarom zigzagt een grafiek van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar op en neer.
Dat geldt niet voor Egypte, waar de regering heeft geprobeerd de wisselkoers van het pond te beheren. Tussen 2018 en 2021 kon iemand erop vertrouwen dat één Amerikaanse dollar ongeveer 16 Egyptische ponden zou kopen tegen de officiële wisselkoers.
“Egypte heeft zijn munt traditioneel gekoppeld aan de dollar,” vertelde Setser aan Middle East Eye. Er zijn veel manieren waarop regeringen hun wisselkoers kunnen beheren, maar de meest eenvoudige is dat centrale banken hun deviezenreserves gebruiken.
“De centrale bank van Egypte zal dollars op de markt verkopen als er een tekort is of ze kopen als er te veel zijn,” zei hij.
Valutakoppelingen zijn gebruikelijk in het Midden-Oosten.
De Golfstaten hebben allemaal hun munt aan de dollar gekoppeld omdat een groot deel van hun inkomsten uit olie komt, die in de greenback is geprijsd. Egypte heeft ook buitenlandse inkomstenbronnen – overmakingen uit het buitenland, winsten uit het toerisme en vergoedingen voor het Suezkanaal – maar lang niet zo veel als zijn rijkere buren.
De Egyptische regering ontkent haar munt te beheren, maar analisten en economen zeggen dat Caïro het pond heeft gesteund in een poging de prijzen stabiel te houden en de inflatie onder controle te houden.
Het onmiddellijke effect is een daling van de vraag naar importproducten.
– Charles Robertson, Renaissance Capital
“De koppeling betekent dat er voortdurend dollars het land uitstromen,” vertelde Charles Robertson, wereldwijd hoofdeconoom bij de grensbeleggingsbank Renaissance Capital, aan Middle East Eye.
“Egypte heeft niet de deviezenreserves of de buitenlandse instroom om een vaste wisselkoers te handhaven,” voegde Setser eraan toe.
In een poging om de schaarse dollars te behouden, had de Egyptische regering importeurs gevraagd om kredietbrieven te verstrekken, wat leidde tot een zwarte marktvraag naar dollars en een achterstand van goederen in de havens. President Abdel Fattah el-Sisi zei in december dat de regering banken zou helpen buitenlandse valuta te bemachtigen om de achterstand weg te werken.
Egypte moet dit jaar voor 45 miljard dollar aan schulden betalen. Maar het heeft moeite om schuldeisers te vinden. Na de inval van Rusland in Oekraïne hebben buitenlandse investeerders 22 miljard dollar uit de schuldenmarkt gehaald. De stijgende rente in het Westen maakt Egypte een minder aantrekkelijke bestemming voor buitenlandse investeerders.
En de munt is gewoon te hoog.
“Egypte heeft zijn wisselkoers op een kunstmatig hoog niveau gehouden en tegelijkertijd hebben ze enorme schulden die in dollars moeten worden afgelost”, vertelde Patrick Curran, een senior econoom bij Tellimer Ltd, een bedrijf dat gespecialiseerd is in onderzoek naar opkomende markten, aan MEE.
“Mensen die wij als klant hebben, zullen hun geld pas in het land steken als de wisselkoers op een marktconform niveau is,” voegde Curran eraan toe. “De markten houden nog steeds rekening met een waardevermindering van 20 procent in het komende jaar en de munt wordt nog steeds verhandeld onder de zwarte marktkoers.”
In december wendde Egypte zich tot het IMF voor zijn vierde lening in zes jaar. Als onderdeel van een overeenkomst van 3 miljard dollar stemde Caïro ermee in over te schakelen op een “flexibel wisselkoersstelsel”, waarbij de waarde van het pond wordt bepaald door de marktkrachten.
Sindsdien zijn er verschillende abrupte devaluaties van het pond geweest.
“Wat we zien tijdens de dalingen is dat de regering haar handen van het stuur neemt en het pond laat aanpassen aan de vraag en het aanbod”, aldus Curran.
Als het pond in waarde daalt, wordt import duurder. In feite is het een vorm van nationale bezuiniging. Wat Egypte moet doen, zegt Robertson van Renaissance Capital, is meer produceren en minder consumeren, vooral uit het buitenland.
“Als de munt verzwakt, wordt de Egyptische export minder duur en concurrerender, dat is een reactie op langere termijn,” zei hij. “Het onmiddellijke effect is een daling van de vraag naar invoer.”
De pijn wordt gedragen door de Egyptische bevolking, die enorme prijsstijgingen ervaart voor alles van medicijnen tot elektronische apparaten, nu het pond in waarde daalt.
De waardevermindering van de munt leidt ook tot een hogere inflatie, die volgens Capital Economics, een Londens adviesbureau, tegen het einde van het eerste kwartaal een piek van 27% zal bereiken. In november bedroeg de inflatie in Egypte 18,7 procent.
Volgens Capital Economics zijn er al tekenen dat de depreciatie effect sorteert: het land profiteert van het toegenomen concurrentievermogen bij de export. Golfstaten, op hun hoede voor een mogelijke economische ineenstorting, hebben ook miljarden dollars toegezegd om de economie te ondersteunen.
Maar Setser zegt dat de gewone Egyptenaren nog veel meer pijn zullen lijden.
“De goede afloop is die waarbij Egypte de broekriem aanhaalt, extra hulp krijgt van zijn buren en een pauze inlast doordat de voedselprijzen dalen en het toerisme weer aantrekt.”
“Het risico is dat de schulden van Egypte uit de hand lopen.”