PKK-vlaggen, tranen en kreten van “Martelaren leven voor altijd!” begroeten kisten bij begrafenis ten noorden van de hoofdstad.
Duizenden Koerden uit heel Europa zijn dinsdag naar de voorsteden van Parijs gekomen om hun respect te betuigen aan drie van hen die eind december bij een racistische aanval zijn gedood.
Tranen en kreten van “Martelaren leven voor altijd!” begroetten de doodskisten in Villiers-Le-Bel, ten noorden van de Franse hoofdstad, gehuld in de vlaggen van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) en het door Koerden gecontroleerde Rojava-gebied in Noord-Syrië.
Schutter William Malet doodde twee mannen en een vrouw bij een aanslag op 23 december op het Ahmet Kaya-gemeenschapscentrum in het 10e arrondissement van Parijs.
Zijn slachtoffers waren Abdurrahman Kizil, zanger en politiek vluchteling Mir Perwer, en Emine Kara, een leider van de Beweging van Koerdische Vrouwen in Frankrijk.
De 69-jarige Malet, die na de schietpartijen werd gearresteerd en op 26 december formeel werd aangeklaagd, vertelde de onderzoekers dat hij een “pathologische” haat had tegen buitenlanders, “migranten wilde vermoorden” en “uit racisme had gehandeld”, aldus de aanklagers.
Malet, een gepensioneerde machinist, had een gewelddadig crimineel verleden en was net uit detentie vanwege een eerder incident.
“Ik kende hen niet, maar ze zijn familie, ze maken voor altijd deel uit van mijn familie,” vertelde een jongeman die zichzelf Amed noemde.
Amed en zijn familie namen plaats in de erewacht die de kisten leidde.
Een enorme menigte, waarvan velen huilend, volgde de begrafenis op gigantische schermen die op de parkeerplaats waren opgesteld.
Binnen werden de drie doodskisten omringd door kransen onder een portret van de gevangen PKK-leider Abdullah Ocalan.
Volgens de organisatoren kwamen Koerden uit heel Frankrijk, Duitsland, België en Italië voor de manifestatie.
“Het was ondenkbaar om hier niet te zijn,” vertelde Yacine, die uit Bordeaux in het zuidwesten van Frankrijk kwam, “om onze geliefden te begraven en gerechtigheid te eisen.
“Frankrijk heeft de kans om deze moord op te helderen en we willen niet dat Parijs de hoofdstad van de straffeloosheid wordt, maar van de gerechtigheid. Als het geen recht doet, wordt Frankrijk schuldig.”
‘Koerdistan zal leven’
De begrafenis van dinsdag herinnerde aan een andere die bijna precies 10 jaar geleden in dezelfde ruimte werd gehouden nadat drie vrouwelijke Koerdische activisten die banden hadden met de PKK waren doodgeschoten, ook in het 10e arrondissement van Parijs.
Portretten van de drie stonden naast foto’s van de gezichten van degenen die in 2013 werden gedood. Op de eerste rij zaten de familieleden van de zes mensen te snikken.
Een voor een namen de familieleden en vervolgens de andere aanwezigen een moment voor de kisten. Xiyal, 33, verliet de zaal in tranen.
“Mir Perwer was een vriend van mijn partner en een vriend van de hele gemeenschap. Iedereen waardeerde hem echt, hij kon zijn kunst niet vrij beoefenen in Turkije, dus kwam hij om zijn liefde voor muziek hier in Frankrijk voort te zetten, waar hij werd vermoord,”.
“Vandaag is er te veel drama geweest. De Koerden zijn het zat. Maar waar het ook is, we zullen ons niet overgeven. Zolang er Koerden zijn, zal Koerdistan leven.”
Veel Koerden in de 150.000 inwoners tellende gemeenschap van Frankrijk weigeren te geloven dat Malet alleen handelde, noemen zijn acties een “terroristische” aanval en wijzen met de vinger naar Turkije.
Een Frans onderzoek naar de moord in 2013, die naar verluidt gericht was op een Turkse ultranationalist die dicht bij de inlichtingendiensten (MIT) van zijn land stond, is nooit afgerond, vertelde een woordvoerder van de Democratische Raad van Koerden in Frankrijk (CDK-F).
“De situatie blijft in een impasse. De documenten werden in Frankrijk als ‘Geheim-Defensie’ geclassificeerd, een bewijs dat dit vastzit op het hoogste niveau van de staat.”
De verdachte stierf aan kanker in voorarrest.
Meer recentelijk werd een aanval in april, waarbij mannen met ijzeren staven werden geslagen in een Koerdisch cultureel centrum in de Oost-Franse stad Lyon, toegeschreven aan leden van de Turkse ultranationalistische groepering Grijze Wolven, die sindsdien is verboden.
De PKK, die al bijna vier jaar een gewapende strijd voert voor meer rechten voor de Koerdische minderheid in Turkije, wordt door Ankara, Europa en de Verenigde Staten als terreurgroep aangemerkt.
Haar leider Ocalan zit een levenslange gevangenisstraf uit op een gevangeniseiland bij Istanbul, nadat hij in 1999 door Turkse agenten in Kenia gevangen was genomen.
Een strijd die onze ouders hebben gestreden
De Koerden, die vaak worden omschreven als ’s werelds grootste volk zonder staat, zijn afkomstig uit regio’s verspreid over Turkije, Syrië, Irak en Iran, en Ankara staat bijzonder vijandig tegenover hun streven naar een eigen land.
“We hebben het gevoel dat ze er alles aan doen om ons te verpletteren, of het nu hier is of in Turkije,” vertelde Celik, een lokale bewoner die de begrafenis bijwoonde en om veiligheidsredenen vroeg haar familienaam niet te publiceren.
“We zijn hier omdat het onze plicht is, het is een strijd die onze ouders jarenlang hebben gevoerd en die we moeten voortzetten,” zei ze.
Clashes tussen politie en Koerdische demonstranten in de onmiddellijke nasleep van de moorden in december hebben de spanningen tussen nominale NAVO-bondgenoten Turkije en Frankrijk opgevoerd.
De CDK-F noemde de ceremonie van dinsdag een “gelegenheid voor degenen die hun laatste eer willen bewijzen… voordat de lichamen worden gerepatrieerd naar hun geboortegrond” voor de begrafenis.
Patrick Haddad, burgemeester van de nabijgelegen stad Sarcelles, beschreef de Koerdische gemeenschap als “een volk dat al veel geleden heeft en nog steeds lijdt”.
“De Koerdische diaspora is vrij en daarom is zij het doelwit. We zijn een schuld verschuldigd aan [Koerdische] vrouwen, vooral de vrouwen, die een hoge prijs hebben betaald in Syrië, maar ook in Frankrijk met de moord in januari 2013”.
Activisten van CDK-F plannen woensdag een mars ter ere van de slachtoffers van december in de straat waar de schietpartijen plaatsvonden.
Op zaterdag zal een “grote mars” van de Koerdische gemeenschap – oorspronkelijk gepland voor de 10e verjaardag van de schietpartijen in 2013 – vertrekken vanaf het treinstation Gare du Nord in Parijs.