Een rechtengroep zegt dat de Saoedische zakenman Saud al-Faraj ter dood is veroordeeld vanwege afgedwongen bekentenissen door marteling.
Een Saoedi-Arabische man die actief was in de anti-regerings protesten in Qatif in 2011 loopt het risico om geëxecuteerd te worden.
Saud Al-Faraj, 42, werd in juni 2021 veroordeeld voor deelname aan de protesten, het leiden van een terroristische cel en het doden van politieagenten. Hij werd in oktober ter dood veroordeeld.
Faraj ontkent de beschuldigingen en gaat in beroep tegen zijn veroordeling.
In een handgeschreven verdediging van 19 pagina’s, beschrijft Faraj hoe hij 630 dagen in eenzame opsluiting werd gehouden en herhaaldelijk werd gemarteld omdat hij weigerde te bekennen.
“Ik zou niet in staat zijn alle schendingen op te sommen waarmee ik door de ambtenaren werd geconfronteerd,” schrijft Faraj in een ongedateerde brief die hij schreef nadat hij was aangeklaagd. “Ik heb nooit iemand kwaad gedaan, en mijn blanco strafblad en zedenregister kunnen dat bevestigen.”
Veel van de details in de brief van Faraj zijn bevestigd door een voormalige gevangene die zeven maanden lang een cel met hem deelde in de gevangenis van Dammam, maar onlangs werd vrijgelaten.
De Europese Saoedische Organisatie voor Mensenrechten (ESOHR), die Faraj vertegenwoordigt, vreest dat hij elk moment geëxecuteerd kan worden en gelooft dat er nog tientallen anderen met hem in de dodencel zitten.
Maar zij vreest ook dat hij kan worden meegesleurd in een massa-executie, een scenario waarover ESOHR en andere groepen die toezicht houden op Saudische ter dood veroordeelden zich steeds meer zorgen maken.
Nu zien we dat de situatie verslechtert en dat er indicatoren zijn die aangeven dat er iets ergs gaat gebeuren, maar we weten niet wat de volledige omvang ervan is. Dat is zorgwekkend.
– Zaki Sarraf, Reprieve
Eén reden, aldus ESOHR, is dat zaken van politieke gevangenen die jarenlang zijn uitgesteld plotseling heel snel door het rechtssysteem gaan. Het zegt dat het de afgelopen maanden meer dan 60 van dergelijke zaken heeft gedocumenteerd, waaronder die van ten minste 48 andere mensen die in verband worden gebracht met de protesten in Qatif in 2011.
In maart executeerde het koninkrijk 81 mensen op één dag, meer dan in heel 2021, slechts enkele dagen voordat de toenmalige Britse premier Boris Johnson een ontmoeting had met kroonprins Mohammed bin Salman. Tijdens het bezoek van Johnson werden nog eens drie mannen geëxecuteerd.
Vorige maand, na een pauze van 21 maanden, begonnen de Saudische autoriteiten met het executeren van gevangenen die waren veroordeeld voor drugsdelicten. Twintig mannen, meestal buitenlandse onderdanen, werden in twee weken tijd gedood.
Het was niet alleen de snelle opeenvolging van executies alleen die doodstraf waarnemers schokte, maar ook het feit dat geen van de gedode mannen op hun radar stond.
“We hadden geen idee van deze zaken, wat betekent dat ze in het geheim werden gearresteerd, berecht, veroordeeld en geëxecuteerd,” zei Zaki Sarraf, MENA medewerker van Reprieve.
In feite, zei Sarraf, waren 69 van de 81 mannen die in maart werden gedood ook onbekend bij Reprieve of ESOHR.
Taha al-Hajji, een Saoedische advocaat en juridisch adviseur bij ESOHR, zei: “Alle indicatoren wijzen erop dat deze executies zullen doorgaan. We vermoeden dat de Saoedische autoriteiten ze willen groeperen en politiek het juiste moment willen afwachten om ze uit te voeren.”
Protesten en gevangenis
In Qatif, een provincie met een sjiitische meerderheid in het oosten van Saoedi-Arabië, wordt al jaren sporadisch geprotesteerd tegen beschuldigingen van wijdverbreide discriminatie.
Maar begin 2011, toen de protesten in de hele Arabische wereld oplaaiden, kwamen de demonstraties in de provincie weer op gang, waarbij demonstranten de vrijlating eisten van een groep mannen die al jaren zonder proces vastzaten.
De eisen van de demonstranten breidden zich uit tot een breed scala aan grieven, veelal over economische ongelijkheid.
Saud al-Faraj, die een bouwbedrijf leidde, had het financieel goed, maar raakte toch betrokken bij de protesten, zei Hajji.
“Hij voelde veel onrecht, discriminatie en onderdrukking,” zei Hajji. “Zijn motief was een einde te maken aan het onrecht.”
De protestbeweging werd uiteengedreven door de Saoedische veiligheidstroepen die met scherp schoten op de demonstranten, wat leidde tot gewapende confrontaties en verschillende doden.
Eind 2012, na de arrestatie van de geestelijke leider van de beweging, Nimr al-Nimr, verdwenen de protesten en keerde Faraj terug naar zijn bedrijf.
Hajji zei dat in Qatif sinds 2011 ongeveer 1.500 mensen zijn gearresteerd in verband met protesten en dat 80 van hen sinds 2016 zijn geëxecuteerd, waaronder Nimr.
Eind 2019 zegt Faraj in zijn brief dat hij een telefoontje kreeg van een man die zich identificeerde als een officier van het Algemeen Directoraat van Onderzoek (GDI), de geheime dienst van het koninkrijk.
Tijdens een ontmoeting in een hotel in Dammam vroeg de officier Faraj een baan aan te nemen bij de geheime politie, waarbij hij deed alsof hij mensen ronselde voor militaire training in Iran, Irak en Libanon, zodat ze vervolgens konden worden gearresteerd.
Toen Faraj weigerde, waarschuwde de officier hem dat hij repercussies zou krijgen.
Weken later deed de GDI een inval in Faraj’s kantoor in Qatif en nam Faraj geblinddoekt en met handboeien om mee.
Op het politiebureau kon hij zijn vrouw en tweejarige dochter – die tijdens de inval op kantoor waren geweest – urenlang horen schreeuwen, schreef hij in zijn brief.
“Ik kon mijn vrouw horen smeken haar niet van haar dochter te scheiden,” schreef Faraj. “Mijn dochter kon alleen het woord ‘Mama’ uitspreken terwijl ze huilde.”
Martelen, herstellen, dan herhalen
Gedurende het volgende jaar en negen maanden werd Faraj in eenzame opsluiting gehouden, zonder contact met de buitenwereld en niet wetend wat er met zijn vrouw en dochter was gebeurd.
Hij zegt dat hij regelmatig werd gemarteld, onder meer met slagen, elektrische schokken en seksueel geweld, terwijl de ondervragers hem probeerden te dwingen misdaden te bekennen die zij hem dicteerden.
Het welzijn van zijn vrouw en dochter werd hem voor de voeten geworpen. Op een gegeven moment dreigden de autoriteiten hen te gijzelen. Twee weken na zijn arrestatie namen ze hem mee naar een glazen raam met uitzicht op een kamer waar zijn vrouw zich bevond en dreigden haar te verkrachten als Faraj weigerde mee te werken.
Toen Faraj bleef weigeren, werd hij in en uit het ziekenhuis gebracht, waar hij na een verhoor een paar dagen herstelde om vervolgens terug te keren voor meer martelingen.
Uiteindelijk, na 21 maanden eenzame opsluiting, kwam Faraj in een cel met andere gevangenen, allemaal buitenlanders, en daar ontmoette hij Zafar*.
“Toen ik de kamer binnenkwam, omhelsde hij me en zei: ‘Je bent mijn broer. Wat je ook nodig hebt, ik zal je helpen”, vertelde Zafar.
Slagen en hongerstaking
Zafar zei dat de mannen werden vastgehouden in een kleine kamer zonder ramen met daarin een toilet en een wastafel. Het enige boek dat ze zeven maanden lang kregen was een Koran en ze kregen één keer per week 10 minuten buiten.
Met weinig te doen, zei Zafar dat Faraj hem hielp zijn Arabisch te oefenen, en de mannen vertelden verhalen over hun jeugd en hun families. “Als je bij Saud zat, zou je hem kennen,” zei hij.
Faraj miste wanhopig het paardrijden. Hij fokte paarden en had deelgenomen aan internationale races.
Hij miste ook zijn vrouw en dochter. In mei 2021 mocht hij hen eindelijk bellen. Pas toen hoorden ze dat hij nog leefde en ontdekte hij dat zijn vrouw na 19 dagen uit de gevangenis was vrijgelaten.
Faraj schreef in november 2021 een brief aan kroonprins Mohammed bin Salman, waarin hij alle mishandelingen die hij in de gevangenis had ondergaan in detail beschreef. Na het indienen van de klacht namen bewakers represailles tegen hem, door zijn pennen en papier af te pakken om te voorkomen dat hij nog meer klachten zou schrijven.
Op een dag, bijna twee jaar na zijn detentie, kreeg hij een telefoontje naar huis aangeboden, zei Zafar. Maar, vroeg hij, kon hij ’s middags bellen in plaats van om 9 uur? Zijn dochter zou op school zijn en hij wilde haar spreken als ze thuis zou zijn.
Zijn celgenoten keken toe hoe verschillende bewakers Faraj wegsleepten. Een uur later kwam hij bloedend en onmachtig terug. “Ze gooiden hem in onze kamer als een voetbal,” zei Zafar. Hij werd niet doorverwezen naar een dokter.
Faraj kon niet regelmatig contact opnemen met zijn familie of medische zorg krijgen en ging zeven dagen in hongerstaking.
Hij stemde ermee in zijn staking te staken toen de gevangenisautoriteiten beloofden hem anders te behandelen, maar uiteindelijk ging de mishandeling door.
Faraj vermoedde dat Zafar veel eerder uit de gevangenis zou komen, als hij dat al ooit zou doen. Dus had hij zich erop geconcentreerd hem zijn verhaal van begin tot eind te vertellen. “Ik luisterde aandachtig omdat ik wist dat ik vrij zou komen en het mensen zou vertellen,” zei Zafar.
Op de dag dat Zafar de gevangenis verliet en werd uitgezet naar zijn vaderland, omhelsden de twee mannen elkaar. “Ik huilde en hij huilde,” zei hij. “Ik zei: ‘Ik zal je nooit vergeten.'”
Thuis zegt Zafar dat hij niet kan genieten van de dingen waar hij ooit van hield. Hij was onlangs op een feestje en dacht plotseling aan Faraj en alles wat hij in de gevangenis heeft meegemaakt.
“Die mensen worden echt onderdrukt, die mensen lijden echt,” zei hij. “Ze behandelen hen niet als mensen.”
‘Vergunning om te executeren’
Hajji, de advocaat bij ESOHR, heeft veel van de Saoedi-Arabiërs verdedigd die in 2011 in het koninkrijk protesteerden. Hij verliet het koninkrijk in 2016 en heeft zijn werk voortgezet in Duitsland, waar hij nu gevestigd is.
De zaak van Faraj, zei hij, is een extreme onder de gevallen waaraan hij heeft gewerkt. “De martelingen waarmee hij werd geconfronteerd waren zeer ernstig en soms vreemd,” zei Hajji, verwijzend naar hoe Faraj twee jaar lang in het ongewisse werd gelaten over de vrijlating van zijn vrouw.
Hij zei dat de rechtszaak van de staat voornamelijk berust op bekentenissen die door foltering zijn afgedwongen, getuigenissen van andere gedetineerden die ook zouden zijn gemarteld en voorwerpen die volgens het openbaar ministerie in beslag zijn genomen, waaronder wapens en bommaterialen. Faraj heeft ontkend ook maar één van de in beslag genomen voorwerpen te bezitten.
Terwijl Hajji toekijkt hoe plotseling slepende zaken snel door de rechtbanken gaan en hoe de executies wegens drugsveroordelingen worden hervat, maakt hij zich steeds meer zorgen om Faraj en anderen in de dodencel.
“De executies zijn de laatste tijd krankzinnig. Het is beangstigend,” zei hij. “Ook al heeft Saoedi-Arabië gezegd dat ze zullen stoppen met drugsgerelateerde en minder belangrijke executies, toch zijn ze daar de laatste tijd op teruggekomen.”
“Het heeft geen zin en is in tegenspraak met alles wat de staat de afgelopen jaren heeft gezegd in een poging zijn imago te verbeteren.”
Sarraf van Reprieve zei: “Saoedi-Arabië executeert als de internationale aandacht verflauwt. Het is niet goed voor MBS dat mensen zich ervan bewust zijn. Dus als ze zien dat de mensen gestopt zijn met praten – en misschien hebben de internationale media een pauze ingelast – geeft hen dat een vrijbrief om te executeren.”
*De naam van de voormalige gevangene is ter bescherming veranderd.