Actievoerders hekelen het plan van de Britse regering om asielzoekers over te brengen naar Rwanda, nadat een hooggerechtshof had geoordeeld dat het legaal was.
Internationale mensenrechtenorganisaties, lokale actievoerders, asielzoekers en de oppositiepartij Labour hebben zich uitgesproken tegen het “obscene” en “schadelijke” plan van de Britse regering om asielzoekers naar Rwanda te sturen, nadat een Brits hooggerechtshof maandag oordeelde dat het legaal was.
De rechters verwierpen een verzoek van asielzoekers, hulporganisaties en een vakbond van grenswachters om de conservatieve regering van Rishi Sunak ervan te weerhouden gevolg te geven aan een uitzettingsovereenkomst met de Centraal-Afrikaanse regering.
De overeenkomst, die in april werd gesloten, moet het pad effenen voor het Verenigd Koninkrijk om een deel van degenen die in het Verenigd Koninkrijk aankomen naar Rwanda te sturen, waar hun asielaanvragen zouden worden behandeld. Degenen die asiel krijgen, blijven dan in Rwanda.
Ik ben ervan overtuigd dat het de regering niet uitmaakt of iemand daadwerkelijk naar Rwanda wordt gestuurd of niet.
– Bridget Chapman, campagnevoerder
Groot-Brittannië heeft Rwanda al 140 miljoen pond (170 miljoen dollar) betaald als onderdeel van de overeenkomst, maar er is nog niemand naar dat land gestuurd. In juni werd het Verenigd Koninkrijk door een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gedwongen zijn eerste geplande deportatievlucht naar Rwanda te annuleren.
Hoewel zowel de Britse als de Rwandese regering het besluit verwelkomden, zei een van de rechters van het Hooggerechtshof dat de Britse minister van Binnenlandse Zaken “niet naar behoren rekening had gehouden met de omstandigheden” van de acht mensen die zij in juni probeerden uit te zetten.
Migratie per boot naar het Verenigd Koninkrijk is een groot deel van dit jaar opnieuw in het nieuws geweest: dit jaar maakten meer dan 44.000 mensen de gevaarlijke reis naar de Britse kusten en vorige week verdronken vier mensen in ijskoude omstandigheden in het Kanaal.
Asielzoekers die per boot in Groot-Brittannië aankomen, ontvluchten meestal een combinatie van conflicten, economische problemen, politieke onderdrukking en klimaatrampen. Velen spreken Engels, hebben familie in het Verenigd Koninkrijk of hebben een andere band met het land.
Een Koerdische vluchteling uit Iran, die momenteel is ondergebracht in de Napier-kazerne in Kent waar hij wacht op de behandeling van zijn asielaanvraag, vertelde: “Als ik naar Rwanda zou willen, zou ik naar Rwanda gaan. Ik weet wat de weg naar Rwanda is.”
“Ik ben ervan overtuigd dat het de regering niet uitmaakt of iemand daadwerkelijk naar Rwanda wordt gestuurd of niet,” zei Bridget Chapman, een plaatselijke activiste aan de kust van Kent, waar de overgrote meerderheid van de boten aankomt.
“Waar het haar om gaat is dat zij deelneemt aan een obsceen theater van wreedheid waarin zij miljoenen ponden belastinggeld verspilt in een giftige poging om zo hard mogelijk over te komen tegenover degenen aan wie wij vriendelijkheid en bescherming zouden moeten bieden.”
Chapman zei dat de Britse regering probeerde het internationale recht te ondermijnen en dat “op deze periode in de geschiedenis met schaamte, ontzetting en afschuw zal worden teruggekeken”.
VK-Rwanda banden
Maar de Britse regering is vastbesloten te laten zien dat zij een hard standpunt inneemt over migratie naar het land en heeft zich tot haar bondgenoot Rwanda gewend voor hulp. Paul Kagame, sinds 2000 president van Rwanda, is een vriend van opeenvolgende Britse premiers, van Tony Blair tot Boris Johnson, maar wordt wel beschuldigd van autoritair gedrag.
Suella Braverman, de Britse minister van Binnenlandse Zaken, sprak over de overeenkomst van Londen met Kigali: “Ons baanbrekende migratiepartnerschap met Rwanda zal de overgebrachte personen steun bieden om daar een nieuw leven op te bouwen, terwijl het bedrijfsmodel van mensensmokkelbendes die levens op het spel zetten door gevaarlijke en illegale overtochten met kleine bootjes, wordt verstoord”, zei ze.
Braverman heeft de oversteek van het Kanaal eerder een “invasie van onze zuidkust” genoemd en heeft de Britse soevereiniteit in de nasleep van Brexit aangevoerd als reden om de deal met Rwanda na te streven.
“Ik zou graag een voorpagina van The Telegraph hebben met een vliegtuig dat opstijgt naar Rwanda. Dat is mijn droom. Dat is mijn obsessie,” zei ze in oktober.
Yolande Makolo, woordvoerder van de Rwandese regering, zei na de uitspraak van de rechtbank: “Wij zijn blij met deze beslissing en staan klaar om asielzoekers en migranten veiligheid te bieden en de kans om in Rwanda een nieuw leven op te bouwen. Dit is een positieve stap in ons streven om bij te dragen aan innovatieve langetermijnoplossingen voor de wereldwijde migratiecrisis.”
Makolo vertelde dat vanwege de recente geschiedenis van Rwanda – honderdduizenden mensen kwamen om bij de verwoestende genocide van 1994 – het Centraal-Afrikaanse land “zich inzet voor de bescherming van kwetsbare mensen over de hele wereld”.
“Wij bieden reeds onderdak aan meer dan 130.000 vluchtelingen uit verschillende landen”, aldus Makolo.
De woordvoerder vertelde dat Rwanda momenteel besprekingen voert met de Deense regering over een soortgelijke overeenkomst als die met het VK, maar dat de details nog niet zijn afgerond.
Tegelijkertijd heeft Rwanda zijn militaire aanwezigheid in centraal en zuidelijk Afrika uitgebreid, waarbij de Verenigde Naties hebben gemeld dat het de rebellengroep M23 in de Democratische Republiek Congo steunt.
Ondanks deze uitspraak moet de Rwanda-regeling in haar geheel worden opgegeven.
– Steve Valdez-Symonds, Amnesty International.
“In tegenstelling tot de Amerikaanse regering heeft het Verenigd Koninkrijk niets gezegd over VN-rapporten over de steun van Rwanda aan M23 in Congo,” vertelde Patrick Smith, redacteur van Africa Confidential. Voor velen in de regio lijkt het alsof Londen in een bizarre concurrentiestrijd verwikkeld is met Parijs om Kigali’s beste vriend te zijn.”
“Mensen duizenden kilometers ver weg vervoeren naar Rwanda – een land met zijn eigen asiel- en mensenrechtenproblemen – is duur, onrechtvaardig en zeer wreed,” zei Steve Valdez-Symonds, directeur vluchtelingen- en migrantenrechten voor Amnesty International UK.
Valdez-Symonds noemde de beslissing van het Hooggerechtshof “bitter teleurstellend” en zei dat de overeenkomst als geheel “het internationale vluchtelingenrecht ernstig ondermijnt en de rechten van asielzoekers in het Verenigd Koninkrijk met voeten treedt”.
“Ondanks deze uitspraak moet de Rwanda-regeling in zijn geheel worden opgegeven”, aldus Valdez-Symonds. “Het is een cynische afleiding van de dringende noodzaak om de chronisch falende asielprocedures, die traag en steeds chaotischer zijn en waardoor duizenden mensen jarenlang in het ongewisse blijven, radicaal te hervormen.”
‘Onwerkbaar, onethisch en buitensporig duur’
Naar aanleiding van de uitspraak van het Hooggerechtshof over de uitzettingsregeling voor Rwanda zei Labour-schaduwsecretaris Yvette Cooper: “De Rwanda-regeling is een schadelijke afleiding van de dringende maatregelen die de regering zou moeten nemen om de criminele bendes aan te pakken en het asielstelsel op orde te brengen. Het is onwerkbaar, onethisch en buitensporig duur.
“Ministers hebben al een cheque van 140 miljoen pond uitgeschreven aan Rwanda zonder dat het beleid zelfs maar begonnen is, en er zijn nog miljoenen beloofd, ook al zeggen ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken dat er geen bewijs is dat het een afschrikkende werking heeft en dat het de mensenhandel dreigt te verergeren.
“De Rwandese regering heeft gezegd dat het slechts 200 mensen per jaar kan verwerken – of 0,5 procent van de Kanaaloversteken dit jaar. Het is geen verrassing dat de minister van Binnenlandse Zaken zelf de regeling een mislukking heeft genoemd.”