VS bedreigt ‘bedervers’ van de democratie en legt onder meer visumbeperkingen op aan huidige en voormalige Soedanese functionarissen.
Het dreigement van Antony Blinken was duidelijk. Alle “bedriegers” van de door de VS gesponsorde overeenkomst over de machtsdeling tussen het Soedanese leger, en enkele burgerlijke politieke groeperingen zouden visumrestricties opgelegd krijgen.
Dit was een pact om de democratische overgang van Soedan te redden na de militaire coup van 2021, aldus Washington. Het maakte niet uit dat de deal weinig steun van de bevolking had, en door veel belangrijke spelers ronduit was afgewezen.
“We hebben ervaring met overeenkomsten die onder internationale druk zijn ondertekend … geen enkele daarvan leidde tot een goede afloop”.
– Mohamed Badawi, Soedanees politiek analist
“Net zoals we ons eerdere beleid van visumbeperkingen gebruikten tegen degenen die, de voormalige door burgers geleide overgangsregering ondermijnden, zullen we niet aarzelen om ons uitgebreide beleid in te zetten tegen bedriegers in het democratische overgangsproces van Sudan”, zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken in een verklaring.
Het is niet duidelijk of het dreigement de tegenstanders van de Soedan-deal ertoe zal aanzetten zich erbij neer te leggen. Maar voor de Soedanezen die al ontevreden waren over de overeenkomst, en de rol van Washington daarin, maakt deze laatste interventie de verontwaardiging alleen maar groter.
Volgens een westerse diplomaat had Blinken het vooral gemunt op leiders van rebellenbewegingen die vóór de ondertekening van het akkoord pro-militair waren, maar het akkoord verwierpen ondanks hun betrokkenheid bij de besprekingen.
Daartoe behoren Gibril Ibrahim, het hoofd van de Beweging voor Gerechtigheid en Gelijkheid, die minister van Financiën is, Mini Arko Minawi, leider van de Soedanese Bevrijdingsbeweging en de huidige heerser van de regio Darfur, en stamleider van Oost-Soedan Mohamed Tirik.
“De stap van de VS is een soort druk op de politici, vooral op de rebellenleiders die eigenlijk dicht bij de Amerikaanse regering stonden, om hen terug te brengen op het spoor van het akkoord,” vertelde een anonieme diplomaat.
Rebellenleiders slaan terug
De rebellenleiders zeggen dat ze zijn uitgesloten van de besprekingen en hebben het akkoord bestempeld als een poging van de politieke alliantie Forces for Freedom and Change (FFC) om het politieke proces te kapen.
Gibril, Minawi en Tirik hebben allen beloofd zich te zullen verzetten tegen het akkoord, waarvan zij geen deel uitmaakten.
Tijdens een symposium in Khartoem op dinsdag hebben de drie rebellenleiders het akkoord openlijk betwist en beweerd dat het zonder hun deelname niet kan worden uitgevoerd.
“Ons probleem met het zogenaamde politieke kader is dat het lot van het land duidelijk wordt gekaapt door specifieke krachten en individuen. Wij zijn dus tegen deze methode, die ons uitsluit van deelname aan het beheer van het land,” zei Minawi.
“Wij geloven dat deze manier niet juist is en niet zal leiden tot stabiliteit of enige vooruitgang van de democratische overgang. Wij zijn een van de belangrijkste actoren in dit land … wij zijn Soedanezen net als anderen …. Aan deze mentaliteit moet een einde komen, anders zal Soedan nooit stabiliteit kennen”, waarschuwde Ibrahim.
Tirik heeft intussen de weg die Oost-Soedan met Khartoem verbindt afgesloten, waardoor de hoofdstad van Port-Soedan is afgesneden.
Tirik en zijn aanhangers legden de haven volledig stil vóór de militaire staatsgreep van oktober 2021, en arbeidsbronnen in de stad vertelden dat ze van plan waren om dat opnieuw te doen, en dat ze ter voorbereiding mensen in de staten Rode Zee en Kassala mobiliseerden.
De vorige keer dat hij Port Sudan sloot, kwam de import en export tot stilstand, wat een economische en politieke crisis veroorzaakte die de weg vrijmaakte voor de staatsgreep.
Van buitenaf opgelegd
De rebellenleiders zijn niet de enigen die tegen het akkoord zijn. Ook de basisactivisten van de Verzetscomités, die voortdurend protesteren tegen de staatsgreep, de invloedrijke Soedanese Beroepsvereniging (SAP) en de Communistische Partij wijzen de overeenkomst af en hebben het dreigement van Blinken bestempeld als een onaanvaardbare “interventie van buitenaf”.
Een van hun belangrijkste problemen is de straffeloosheid van de militaire generaals, onder leiding van generaal Abdel Fattah al-Burhan en het hoofd van de paramilitaire Rapid Support Forces, Mohamed Hamdan Dagalo, ook bekend als Hemeti. Elke deelname van het leger aan de politiek is ook voor hen een rode lijn.
Yusra Mahjob, een vooraanstaand lid van de Verzetscomités van Khartoem, zei dat zij vooral tegen een politiek akkoord zijn dat van buitenaf wordt opgelegd.
“Wij trekken ons niets aan van de externe machten, en wij zullen druk uitoefenen om ons land te bevrijden van de internationale kaping en de lokale afhankelijkheid van de krachten die dit akkoord hebben ondertekend,” zei zij.
“Wij geloven dat deze overeenkomst geen gerechtigheid zal brengen en geen einde zal maken aan de staatsgreep en de militaire overheersing van de politiek en de economie van het land. We zullen vechten tot we samen het hele systeem neerhalen en de moordenaars van onze kameraden voor het gerecht brengen.”
Een mes in een vuurgevecht
Politieke analisten hebben de stap van de VS gebagatelliseerd en omschreven als nutteloos en zinloos.
Cameron Hudson, een voormalige Amerikaanse diplomaat, zei dat het gebruik van visabeperkingen tegen mensen die tegen de deal zijn “het functionele equivalent is van het brengen van een mes naar een vuurgevecht”.
In een tweet merkte hij op dat geen enkele ambtenaar hoe dan ook automatisch een visum voor de VS krijgt, en dat degenen die op de verbodslijst staan niet eens met naam en toenaam worden genoemd. Zonder gerichte sancties, zullen de rebellenleiders zich niet laten intimideren en moeten de VS “niet bijzonder serieus worden genomen”.
De Soedanese politiek analist Mohamed Badawi vertelde dat de druk van de VS die de deal over de streep heeft getrokken en de voortdurende pogingen om de deal van buitenaf op te leggen een negatief effect kunnen hebben.
“Het is zeer merkbaar dat deze overeenkomst is ondertekend onder internationale druk, met name van de Verenigde Staten, en dit kan in de toekomst tot grote tegenslagen leiden,” zei hij.
“We hebben ervaring met overeenkomsten die onder internationale druk zijn ondertekend sinds het Comprehensive Peace Agreement in 2005, en geen enkele daarvan heeft daadwerkelijk tot een goede afloop geleid. Zonder echte politieke bereidheid en duidelijke plannen van Soedanezen kunnen we geen succes boeken.