Amerikaanse banden met zijn Koerdische bondgenoten krijgen minder prioriteit nu Washington zich richt op de oorlog in Oekraïne.
De dreigende inval vanTurkijein Noord-Syrië stelt de inspanningen van de VS op de proef om een evenwicht te vinden tussen een belangrijke partner in de strijd tegen het terrorisme in het Midden-Oosten en een cruciale geopolitieke bondgenoot in de oorlog in Oekraïne.
Centraal in de strijd tussen Ankara en Washington staat de steun van de Verenigde Staten aan de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), een militie met een Koerdische meerderheid waarmee Washington samenwerkt in de strijd tegen de Islamitische Staat (IS).
Ankara ziet de SDF als een verlengstuk van de Koerdische Arbeiderspartij, die al tientallen jaren een onafhankelijkheidsoorlog voert tegen Turkije. De VS beschouwt de groep, bekend als de PKK, als een terroristische organisatie, maar weigert de banden met de SDF, die Washington ziet als de meest effectieve strijdmacht tegen IS, te verbreken.
‘De VS hebben Turkse buy-in op andere punten nodig’
– Andrew Tabler, voormalig directeur Syrië Nationale Veiligheidsraad
Turkije lanceerde zijn eerste invasie in Syrië in 2016, met als doel Koerdische strijders een basis langs de grens te ontnemen. In 2018 en 2019 volgden nog twee militaire invallen, waardoor Turkije en zijn Arabische bondgenoten controle kregen over grote delen van het Syrische grondgebied.
Turkije dreigt al maanden met een nieuw grondoffensief, maar zijn artillerie- en luchtcampagne in de regio kwam in een stroomversnelling nadat bij een bomaanslag in Istanbul in november zes doden en tientallen gewonden waren gevallen. Turkije gaf de PKK en aanverwante groeperingen de schuld van de aanslag. Zowel de PKK als de SDF ontkenden betrokkenheid.
De VS heeft tijdens eerdere oplaaiingen geprobeerd escalaties tussen de twee te voorkomen, maar analisten en voormalige VS-functionarissen zijn dit keer minder optimistisch over de bemiddelingspogingen van Washington.
“Andrew Tabler, senior fellow aan het Washington Institute for Near East Policy en voormalig directeur Syrië van de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis, vertelde aan Middle East Eye.
“De VS heeft Turkse steun nodig bij andere kwesties, dus de reactie op deze mogelijke inval is nogal gedempt.”
Turkije heeft zich ontpopt als een belangrijke speler in de oorlog in Oekraïne. President Recep Tayyip Erdogan is een van de weinige NAVO-leiders die nog steeds contact onderhoudt met Vladimir Poetin. Russische en Amerikaanse spionagechefs hebben elkaar op Turkse bodem ontmoet, terwijl Ankara heeft geholpen bij de totstandkoming van een door de VN gesteunde overeenkomst om het graan in de Zwarte Zee te deblokkeren.
“Jonathan Lord, directeur van het veiligheidsprogramma voor het Midden-Oosten bij het Center for New American Security en voormalig ambtenaar van het ministerie van Defensie, zei tegen MEE.
Hoewel Erdogan zich heeft geprofileerd als bemiddelaar, zien critici een onbetrouwbare partner die de positie van Turkije binnen de NAVO gebruikt om concessies te doen op het gebied van buitenlands beleid dat tegen de westerse belangen ingaat.
In september uitte Erdogan een verholen dreigement om buurland Griekenland binnen te vallen, nu Ankara verwikkeld is in een reeks maritieme geschillen met Athene. Turkije blokkeert ook de kandidatuur van Zweden en Finland voor toetreding tot de NAVO omdat zij naar eigen zeggen Koerdische militante groeperingen steunen.
Over Syrië zei Lord: “Het lijdt geen twijfel dat Ankara al lang bestaande veiligheidszorgen heeft over de activiteiten van de PKK, maar wat Turkije nu doet, ondermijnt fundamenteel ons [Amerikaanse] vermogen om IS tegen te gaan.”
De VS zijn al in het kruisvuur terechtgekomen.
Vorige week kwam een Turkse drone-aanval op een basis in Hasakah, Syrië, binnen 300 meter van Amerikaanse troepen. Zonder de NAVO-bondgenoot te noemen, zei het Pentagon dat de aanval een directe bedreiging vormde voor de Amerikaanse troepen.
“De voortzetting van het conflict, vooral een grondinvasie, zou de zwaar bevochten winst die de wereld heeft geboekt tegen ISIS ernstig in gevaar brengen en de regio destabiliseren,” zei een woordvoerder van het Pentagon dinsdag.
“De SDF gebruiken de enige kaart die ze hebben om de Amerikanen over te halen alles te doen wat in hun macht ligt om de Turkse inval te stoppen en hen te beschermen.”
– Natasha Hall, CSIS
Maar de dreigende Turkse inval stelt ook de relatie van Washington met een oude antiterreurpartner op de proef, op een moment dat de internationale aandacht zich van Syrië heeft afgewend.
“De anti-IS campagne is niet het soort mobiliserende kracht in de publieke opinie dat Oekraïne vandaag is,” vertelde Sam Heller, een Syrië expert bij het Century Institute in Beiroet, aan MEE.
De SDF heeft in het openbaar om meer steun van haar bondgenoot gevraagd. Mazloum Abdi, het hoofd van de groep, heeft herhaaldelijk gevraagd om een “sterkere” boodschap van de VS om een Turkse aanval te stoppen.
De groep heeft gezegd de operaties tegen IS te staken om zich te concentreren op het afweren van een Turkse aanval. Op dinsdag zei het Pentagon dat het de patrouilles in Noord-Syrië had verminderd vanwege bezuinigingen van de SDF.
Maar de invloed van de SDF op de VS is beperkt vergeleken met die van Ankara.
“De SDF gebruiken de enige kaart die ze hebben om de Amerikanen over te halen alles te doen wat in hun macht ligt om de Turkse inval te stoppen en hen te beschermen,” vertelde Natasha Hall, senior fellow bij het Midden-Oosten programma van het Center for Strategic and International Studies (CSIS), aan MEE.
Hall zei dat de SDF “alert” is sinds de regering Trump troepen terugtrok uit Noord-Syrië en dat het wantrouwen waarschijnlijk is gegroeid na de terugtrekking van de regering Biden uit Afghanistan.
“Ze (de SDF) hebben garanties gekregen, maar gezien de massale public relations campagne [die ze] hebben gevoerd, is het duidelijk dat ze weten dat er verschillende niveaus van steun en bescherming zijn. Het belooft niet veel goeds als het Pentagon zegt dat Turkije het recht heeft zijn zuidgrens te verdedigen.”
Tabler, de voormalige functionaris van het Witte Huis, zei dat de SDF bezig is te laten zien dat het een “onmisbare partner” blijft voor de VS in de strijd tegen IS, zelfs nu het de operaties terugschroeft.
“De relatie met de SDF staat nu niet erg hoog op de prioriteitenlijst van de VS. Maar dat roept wel de vraag op: Wie houdt IS in bedwang? Er zijn twee opties: Turkije en de SDF,” zei hij.
“Turkije wil een veiligheidsgordel langs zijn grens, maar het wil niet helemaal langs de Eufraat gaan en terrorismebestrijdingsoperaties uitvoeren,” voegde Tabler eraan toe.
‘De VS gaan niet voor de SDF strijden tegen de Turken op de manier waar de SDF voor lobbyt’
– Sam Heller, Century Instituut
Heller, van het Century Institute, zei dat eerdere Turkse militaire acties zijn onderhandeld via het Astana-format, met Rusland en Iran.
Moskou heeft eerdere schermutselingen gebruikt om zijn positie als machtsbemiddelaar in Syrië te verstevigen, door deals te sluiten waarbij Turkije en de regering van Assad grondgebied wonnen ten koste van de Koerden. Analisten zeggen dat de invloed van het Kremlin niet is afgenomen, hoewel het vastzit in Oekraïne.
“Op dit moment is het Rusland dat meer invloed heeft om Turkije ervan te weerhouden een invasie uit te voeren dan de VS”, aldus Heller.
Wat betreft de smeekbeden van de SDF aan Washington, zeggen analisten dat de Koerdische militie waarschijnlijk teleurgesteld zal worden.
“De VS zullen de SDF niet steunen tegen de Turken op de manier waarop de SDF lobbyt. Dat is gewoon niet aannemelijk,” zei Heller.
“Turkije heeft al eerder grote happen uit SDF-gebied genomen, en de banden van de groep met de VS zijn blijven bestaan.”