Berichten dat de VS het gasproject voortaan niet meer zullen steunen opent de weg voor een versterking van de betrekkingen tussen Griekenland en Israël.
De plannen van Griekenland en Israël om een gaspijpleiding aan te leggen, kregen deze maand een nieuwe klap nadat de VS naar verluidt zeiden dat ze hun steun voor het project “verlegden”. Toch maskeert het nieuws uit Washington de opkomst van een bloeiende relatie tussen de twee landen.
Griekenland en Israël hebben, samen met Cyprus, in 2020 een overeenkomst getekend om een pijpleiding van 1.180 mijl aan te leggen die Israëlisch en Cypriotisch gas via Griekenland naar het vasteland van Europa zou transporteren.
Maar op dinsdag meldde de Jerusalem Post dat de regering-Biden de drie landen had geïnformeerd dat Washington de voorgestelde EastMed-aardgaspijpleiding niet langer steunde.
Middle East Eye meldde eerder deze maand dat Washington het project stilzwijgend had opgegeven en Griekenland zijn zorgen hierover had geuit in een “niet-papieren”, een niet-officiële diplomatieke correspondentie.
Analisten en voormalige functionarissen die met MEE spraken, beoordeelde het recente nieuws als ongewenst maar niet onverwacht vanwege langdurige financiële problemen rond het project.
‘Israël zal zich niet laten verleiden door het alarmlied van het Erdogan-regime’
– Eran Lerman, voormalig plaatsvervangend directeur van de Israëlische Nationale Veiligheidsraad
“De realiteit van de pijpleiding is altijd de politieke wil geweest van Griekenland, Cyprus en Israël om samen te werken in de regio”, vertelde Antonia Dimou van het in Athene gevestigde Instituut voor Veiligheids- en Defensieanalyse aan MEE.
“Onze relatie met Israël vandaag is zo ver verder gegaan dan een enkele pijpleiding, er is veel meer diepte en breedte”, voegde ze eraan toe.
Donderdag reisde de Griekse minister van Defensie Nikolaos Panagiotopoulos naar Israël om zijn ambtgenoot Benny Gantz te ontmoeten.
Hoog op de agenda voor de bijeenkomst, zei Dimou, stonden de Griekse inspanningen om het ultramoderne Iron Dome-raketafweersysteem van Israël te verwerven en door te gaan met een plan voor het land om drie van de verouderde Hercules-helikopters van het Griekse leger te helpen upgraden.
De komst van Panagiotopoulos, slechts enkele dagen na de ommekeer van Washington over de pijplijn, zal ook een kans zijn voor de twee landen om hun partnerschap te versterken.
“De Griekse minister van Defensie zal van Israël geruststelling zoeken en ontvangen dat zelfs als de EastMed-pijpleiding een luchtkasteel wordt, we nog steeds toegewijd zijn aan de aanpassing”, zei Eran Lerman, voormalig adjunct-directeur van de Israëlische Nationale Veiligheidsraad.
Een mediterraan vijgenblad
De twijfels van de regering-Biden over de economische en praktische levensvatbaarheid van de EastMed-pijpleiding zijn niet nieuw.
En terwijl de regering-Trump het plan steunde als een manier om Europa’s energieafhankelijkheid te diversifiëren, weg van rivalen zoals Rusland, irriteerde de pijpleiding Turkije, dat al lang een slepende maritieme rivaliteit met Griekenland heeft.
In 2019 tekende Turkije een maritieme overeenkomst met de door de VN erkende regering van Libië, waarvan Athene zegt dat het zijn rechtmatige aanspraken op exclusieve economische zones (EEZ) in de Middellandse Zee negeert – de pijpleiding zou door die betwiste wateren lopen.
Het was de inval van Turkije in Libië, als onderdeel van zijn meer gespierde buitenlands beleid in de regio onder president Erdogan, die aanvankelijk Griekenland en Israël dichter bij elkaar bracht.
Het op één lijn brengen van de twee mediterrane landen, die decennialang minimaal contact hadden, is geen geringe prestatie, en weerspiegelt in sommige opzichten de economische en politieke veranderingen die door Israëls normalisering met Arabische staten worden gedreven.
Griekenland, dat historische banden heeft met de regio die teruggaan tot zijn grote Levantijnse diaspora en de orthodoxe kerk, was het laatste EU-land dat volledige betrekkingen met Israël aanknoopte.