Iraakse anti-regeringsdemonstranten botsten zondag met veiligheidstroepen, waarbij drie doden en tientallen gewonden vielen, mensenrechten instanties waarschuwde voor een “bloedbad”.
Massale bijeenkomsten die oproepen tot banen, een einde maken aan corruptie en een herziening van het heersende politieke systeem hebben de hoofdstad Bagdad en de Shia-meerderheid in het zuiden sinds 1 oktober opgeschrikt, maar politieke facties bleven deze week de regering verdedigen, meldde AFP.
De regering heeft een reeks hervormingen voorgesteld als reactie op de demonstraties, waaronder aanwervingen, welzijnsplannen, een herziening van de kieswet en grondwetswijzigingen.
Toch heeft het zich verzet tegen oproepen voor een revisie van het hele systeem, waarbij rivaliserende politieke krachten de rangen sluiten rond de omstreden premier Adel Abdul Mahdi.
De consensus onder de elite heeft mogelijk de weg vrijgemaakt voor een hardhandig optreden. Op zondagavond werden drie demonstranten doodgeschoten door veiligheidstroepen in de zuidelijke stad Nasiriyah, terwijl tientallen demonstranten gewond raakten in Bagdad.
De drie doden brachten het totale aantal gedode demonstranten sinds zaterdag op 15, nadat er negen werden gedood in Bagdad en drie in de zuidelijke stad Basra toen veiligheidstroepen protestlocaties opruimden.
De mensenrechtencommissie van het parlement meldde dat 319 mensen zijn vermoord sinds de protesten voor het eerst uitbraken, onder de doden zowel demonstranten als veiligheidstroepen.
“Dit wordt niets minder dan een bloedbad”, zei een ambtenaar van Amnesty International.
“Alle regeringsbeloften van hervormingen of onderzoeken klinken hol terwijl veiligheidstroepen doorgaan met het beschieten en doden van demonstranten,” zei Heba Morayef, regiodirecteur van Amnesty.
Onder druk van machtige sjiitische religieuze autoriteiten heeft Abdul Mahdi recentelijk serieuzere veranderingen toegezegd, waaronder verkiezingshervormingen, en de legitimiteit van vreedzaam protest erkend, aldus Reuters.
Iraakse leiders kwamen tijdens een bijeenkomst in Bagdad op zondag overeen dat aanstaande verkiezingshervorming voor jongeren een grotere kans zou moeten bieden om deel te nemen aan de politiek en een machtsmonopolie te verbreken door politieke partijen die sinds 2003 staatsinstellingen hebben gedomineerd, meldden staatsmedia.
Irak heeft tientallen jaren van oorlog, sancties en meer recentelijk sektarisch geweld geleden, hoewel de huidige protesten vrij zijn van sektarische retoriek, geleid door voornamelijk sjiitische demonstranten tegen een regering die wordt gedomineerd door sjiitische politici en bondgenoten van Iran.
Als waarschuwing dat er een “klimaat van angst is ontstaan”, heeft de United States Assistance Mission for Iraq (UNAMI) een reeks stappen voorgesteld om de crisis te beëindigen.
Het drong aan op “maximale terughoudendheid bij de afhandeling van de protesten, inclusief het geen gebruik van dedelijke munitie”, en verbiedt het oneigenlijk gebruik van niet-dodelijke apparaten, waaronder traangasbussen, die hebben geleid tot de dood wanneer ze rechtstreeks op demonstranten werden afgevuurd.
UNAMI drong ook aan op de vrijlating van demonstranten en riep op tot een onderzoek naar de ontvoeringen van activisten en artsen, die volgens mensenrechtengroepen door veiligheidstroepen of gewapende groepen zijn meegenomen.
Daarnaast stelde het maatregelen voor de langere termijn voor, waaronder het doorvoeren van electorale en constitutionele hervormingen, het vervolgen van degenen die betrokken zijn bij corruptie en het vaststellen van wetten om dit te voorkomen.
Olierijk Irak is de op een na grootste producent van OPEC, maar een op de vijf mensen leeft in armoede en de jeugdwerkloosheid bedraagt 25 procent, aldus de Wereldbank.